Ο Άγιος Τρύφων είναι ιδιαίτερα λαοφιλής στον αγροτικό πληθυσμό, αφού θεωρείται ο προστάτης άγιος των αμπελουργών και των γεωργών. Άλλωστε η εορτή του Αγίου τον Φεβρουάριο συμπίπτει με την περίοδο κατά την οποία αρχίζει η σημαντικότερη αμπελουργική φροντίδα που είναι το κλάδεμα. Γι’ αυτό τον λόγο οι αμπελουργοί δεν εργάζονται την ημέρα της εορτής του και ραντίζουν τα αμπέλια τους με τον αγιασμό που τελείται στους ναούς, ενώ στο Ευχολόγιο του Δημητριέφσκυ υπάρχει και η «ευχή του Αγίου Τρύφωνος εις άμπελον».
Στην Ρωσία ο Άγιος Τρύφωνας θεωρείται ο προστάτης των πουλιών.
Λέγεται ότι μία φορά που ο Ιβαν ο Τρομερός είχε βγει για κυνήγι.Από μία απροσεξία του υπηρέτη του ξέφυγε το αγαπημένο του γεράκι.Γεμάτος οργή ο τσάρος διέταξε τον υπηρέτη του Τρύφωνα Πατρικέιεβ σε τρεις μέρες να φέρει το γεράκι αλλιώς θα τον σκοτώσει.
Ο ναός του Αγ.Τρύφωνα στην Μόσχα
Ο Τρύφωνας έψαξε σε όλο το δάσος και μη βρίσκοντας το γύρισε στην Μόσχα.Καθήμενος για να ξεκουραστεί άρχισε να προσεύχεται στον προστάτη άγιό του τον Άγιο Τρύφωνα.Όταν αποκοιμήθηκς είδε στον ύπνο του τον Άγιο Τρύφωνα καβάλα σ’ένα άλογο να κρατάει ένα άσπρο γεράκι και να του λέει:
-Να το γεράκι.Δώσε το στον τσάρο και μη στενοχωριέσαι
Ξυπνώντας βλέπει το γεράκι σ’ένα πεύκο.Το πήρε και το πήγε στον τσάρο ευχαριστώντας τον Άγιο Τρύφωνα.
——————————————–
Άγιος Τρύφων γεννήθηκε στη Λάμψακο της Φρυγίας της Μικράς Ασίας από ευσεβείς γονείς και εξασκούσε το επάγγελμα του χηνοβοσκού. Από πολύ νωρίς ξεκίνησε να μελετά τον λόγο του Θεού και να ποθεί τα θεία και ουράνια αγαθά. Έτσι ο Θεός τον προίκισε με θεία χαρίσματα και του έδωσε τη δύναμη να θεραπεύει διάφορες ασθένειες, και μάλιστα να καταπολεμά και να νικά και τα ίδια ακόμη τα δαιμόνια. Αυτό αποδεικνύεται περίτρανα από το θαύμα που επιτέλεσε με τη χάρη του Θεού στην κόρη του ειδωλολάτρη αυτοκράτορος Γορδιανού (238-244 μ.Χ.), η οποία βασανιζόταν από τον ίδιο τον δαίμονα. Γι’ αυτό τον λόγο ο Άγιος Τρύφων συγκαταλέγεται στη χορεία των είκοσι Αγίων Αναργύρων και αποκαλείται από την Εκκλησία μας ιαματικός. Μάλιστα μετά το θαύμα εμφανίστηκε ο δαίμονας με τη μορφή μαύρου σκύλου και παραδέχθηκε τις πονηρές του πράξεις. Το θαύμα που επιτέλεσε ο Άγιος Τρύφων έγινε η αφορμή για να πιστέψουν πολλοί ειδωλολάτρες στον αληθινό Θεό και να εγκαταλείψουν τη λατρεία των ειδώλων. Μετά τον θάνατο του αυτοκράτορος Γορδιανού, την εξουσία κατέλαβε ο Δέκιος (249-251 μ.Χ.), άνθρωπος σκληρός, απάνθρωπος και άπιστος, που προσπάθησε με κάθε τρόπο να καταδιώξει και να εξοντώσει τους χριστιανούς. Τίποτα όμως δεν θα μπορούσε να σταματήσει τον Άγιο Τρύφωνα στη διάδοση του Ευαγγελίου του Χριστού. Γι’ αυτό και η έντονη δραστηριότητά του ενόχλησε τους ειδωλολάτρες και τον έπαρχο της Ανατολής Ακυλίνο, που η έδρα του ήταν στην Νίκαια, και ο οποίος διέταξε τη σύλληψή του.
Ο Τρύφων παραδίδεται μόνος του στον έπαρχο και ομολογεί με παρρησία την πίστη του στον αληθινό Θεό και τη διάθεσή του να μαρτυρήσει γι’ Αυτόν. Τότε ο άγιος υποβάλλεται σε βασανιστήρια. Τον κρεμούν πάνω σε ξύλο και τον χτυπούν με σπαθιά. Προσπαθούν να τον φοβίσουν και με δελεαστικές προτάσεις να τον αναγκάσουν να αρνηθεί την πίστη του και να προσφέρει θυσία στα είδωλα.
Ο άγιος όμως μένει σταθερός και ακλόνητος και συνεχίζει και μέσα από τα μαρτύρια να κηρύττει σταυρωθέντα και αναστάντα Χριστό ως τον μόνο αληθινό Θεό. Βλέποντας οι ειδωλολάτρες την εμμονή του στην πίστη του στον Χριστό και την άρνησή του να ασπασθεί τη λατρεία των ειδώλων, τον υποβάλλουν σε νέα βασανιστήρια. Τον σέρνουν δεμένο, τον φυλακίζουν, τον καρφώνουν στα πόδια, τον δέρνουν με ραβδιά και τον κατακαίγουν με λαμπάδες.
Ο άγιος εξακολουθεί να μένει σταθερός και ακλόνητος, αφού ο Θεός δεν τον εγκατέλειψε. Γι’ αυτό και έστειλε από τον ουρανό ένα λαμπερό φωτοστέφανο που στάθηκε πάνω από το κεφάλι του μάρτυρος. Το γεγονός αυτό έκανε πολλούς ειδωλολάτρες να φοβηθούν και να ομολογήσουν πίστη στον ένα και αληθινό Θεό. Τότε ο έπαρχος Ακυλίνος έδωσε εντολή να τον αποκεφαλίσουν, αλλά πριν προλάβουν να προβούν σε μία τέτοια ενέργεια, ο άγιος, αφού προσευχήθηκε, παρέδωσε το πνεύμα του. Το γεγονός αυτό υπολογίζεται ότι έλαβε χώρα στη Νίκαια το 250 μ.Χ. Ευσεβείς χριστιανοί της περιοχής τύλιξαν το λείψανο του Αγίου μέσα σε καθαρό σεντόνι και ενώ σκόπευαν να το ενταφιάσουν στη Νίκαια, ο άγιος παρουσιάστηκε σε όραμα και ζήτησε να τον μεταφέρουν και να τον ενταφιάσουν στην πατρίδα του τη Λάμψακο, όπως και έγινε.
Σε πολλά μοναστήρια της πατρίδος μας φυλάσσονται τεμάχια από τα ιερά λείψανα του Αγίου, τα οποία αποτελούν πηγή ιαμάτων για όσους προστρέχουν με πίστη και ευλάβεια, όπως στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος του Αγίου Όρους, όπου φυλάσσεται τμήμα της τιμίας κάρας του. Η ευσέβεια του ορθοδόξου ελληνικού λαού ανήγειρε ναούς προς τιμήν του Αγίου σε πολλές περιοχές της Ελλάδος (Παλλήνη Αττικής, Βυτίνα Αρκαδίας, Ν. Λάμψακος Ευβοίας, Διακοπτό Αχαΐας, Ν. Λεύκη Καστοριάς, Σάμος), ενώ στη Χίο υπάρχει σε μικρή απόσταση από το χωριό Νένητα μοναστήρι επ’ ονόματί του, το οποίο υπολογίζεται ότι ιδρύθηκε τον 17ο αιώνα.Ο Άγιος Τρύφων υπήρξε δημοφιλής τόσο όσο ήταν ακόμη στη ζωή όσο και μετά το μαρτύριό του. Γι’ αυτό και μέχρι σήμερα έχουν διασωθεί δύο εγκωμιαστικοί λόγοι, ο ένας από τον αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ΄ τον Σοφό (886-912) και ο άλλος από τον αυτοκράτορα της Νίκαιας Βιθυνίας Θεόδωρο Β΄ τον Λάσκαρη (1255-1259). Σημαντικές πληροφορίες για το μαρτύριο του Αγίου μας παρέχει και το σχετικό έργο του Αγίου Συμεών του Μεταφραστού (910-987), ενώ αξιομνημόνευτη είναι και η πραγματεία για τον Άγιο Τρύφωνα που δημοσιεύτηκε το 1925 στα «Acta Sanctorum».
Πλούσια είναι και η υμνογραφία του Αγίου, αφού ακολουθίες προς τιμήν του έχουν εκδοθεί στην Αθήνα κατά τα έτη 1853, 1911 και 1923, στη Σύρο το 1855, στην Κέρκυρα το 1871, στην Τρίπολη το 1899, στην Πάτρα το 1911 και στη Σμύρνη το 1908. Επίσης το 1957 εκδόθηκε στον Βόλο ακολουθία του Αγίου, την οποία εποίησε ο αείμνηστος Αγιορείτης υμνογράφος της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας, Γεράσιμος μοναχός ο Μικραγιαν- νανίτης, ενώ μέχρι τις ημέρες μας σώζεται πλήρης ακολουθία μετά παρακλητικού κανόνος και χαιρετισμών, που συντάχθηκε από τον Άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη.
