Φτιάχνουμε Χριστόψωμο και βάζουμε στη μέση ένα καρύδι!

Το ζύμωμα του χριστόψωμου είναι ένα παραδοσιακό Ελληνικό έθιμο και γίνεται την παραμονή των Χριστουγέννων. Το χριστόψωμο μοιράζεται στο γεύμα ανήμερα τα Χριστούγεννα ή την παραμονή όπου και σταματάει η νηστεία.

Χριστόψωμο λέγεται γενικά το ψωμί (καρβέλι) ή κουλούρα που οι Ελληνίδες νοικοκυρές έχουν παρασκευάσει 2-3 ημέρες προ των Χριστουγέννων ειδικά για τη μεγάλη αυτή θρησκευτική γιορτή. Η μόνη διαφορά με τα άλλα συνήθη ψωμιά είναι ο πλούσιος του στολισμός με διάφορα κεντήματα (κεντίδια) ή «πλουμίδια» όπως ονομάζονται.

Ένα κεφαλαίο Β συμβολίζει το ζυγό του αλετριού (από την ιστορία της σποράς) ενώ άλλες παραστάσεις αλέτρι βόδια κλπ συμβολίζουν το αυτό. Στο άλλο μισό της επιφάνειας του Χριστόψωμου με «σωρό» ζύμης παρίσταται η «στοίβα» (οι θημωνιές), πλαισιωμένη με φύλλα αμπέλου και ελιάς, η προσδοκία, το όνειρο για το ερχόμενο Καλοκαίρι. Επίσης πολλές φορές απεικονίζεται και το σπίτι στο οποίο και θα έρθει η ευτυχία της χρονιάς μια ιδιαίτερη σημασία που τονίζεται και στα κάλαντα:
«Σ΄ αυτό το σπίτι πού ΄ρθαμε πέτρα να μη ραΐσει
κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χίλια χρονιά να ζήσει»

Ασφαλώς και δεν εννοείται ράγισμα πέτρας αλλά την απευχή του θανάτου που με τους θρήνους και ολοφυρμούς μπορούν να κάνουν και «τις πέτρες να ραΐσουν» γι΄ αυτό και αμέσως μετά η ευχή καμιά συμφορά κι ο νοικοκύρης χίλια χρόνια να ζήσει. Αυτό το ψωμί αφιερώνεται στη Γέννηση του Χριστού που θα στέρξει να μεταβάλει τα «πλουμίδια» σε ευλογημένη πραγμάτωση. Αυτή είναι και η βάση της λατρευτικής ψυχολογίας από πανάρχαιους χρόνους της ελληνικής φυλής που βεβαίως έχει προσαρμοστεί στη νεότερη θρησκεία της.

Το καθημερινό φαγητό των Ελλήνων έχει ως βάση το ψωμί ή την πρώτη ύλη του ψωμιού, τους σπόρους δηλαδή των δημητριακών.

Γι’ αυτό και η έννοια του φαγητού ταυτίζεται για τον Έλληνα με το ψωμί: ψωμι και προσφάι’ λένε ενώ η κατάρα της πείνας είναι:να πεις το ψωμί ψωμάκι. Στις μεγάλες γιορτές το ψωμί βάζει τα καλά του με ιδιαίτερο όνομα και είδος παρασκευής κάθε φορά, κατέχει σπουδαία θέση ανάμεσα στα εορταστικά φαγητά κι αυτό αποτελεί πραγματικά ένα κοινό στοιχείο του παραδοσιακού πολιτισμού όλων των ελληνικών τόπων.Τα Χριστούγεννα το ψωμί είναι χριστόψωμο και το βρίσκουμε παντού.

Είναι το σύμβολο, ο φορέας της ευεργετικής δύναμης που ενσαρκώνεται στο νεογέννητο Χριστό. Παρασκευάζεται όπως το συνηθισμένο ψωμί, από καλύτερο όμως αλεύρι, κοσκινισμένο με τη μπακλαβόσιτα, ψιλή σίτα.

Είναι συνήθως στρογγυλό και στην επάνω επιφάνεια του έχει σταυρό από ζυμάρι ή σφραγίδα και είναι πασπαλισμένο με σουσάμι. Σε πολλά μέρη βάζουν επίσης και καρύδια με το τσόφλι, ξερά σύκα, σταφίδες και αμύγδαλα, με τα οποία κάνουν διάφορα σχήματα.

Το χριστόψωμο δεν το κόβουν με μαχαίρι, γιατί τη δύναμη του καλού που είναι μέσα στο ψωμί δεν θέλουν να την βιάσουν με σίδερο που συμβολίζει τη δύναμη του κακού.

Στην Καστοριά οι γυναίκες αποτυπώνουν και τα πέντε τους δάχτυλα, πάνω στο ψωμί, και λένε στα μικρά παιδιά πως ο Χριστός κατέβηκε στο φούρνο και το ευλόγησε. Στο Μιχαλίτσι της Μικράς Ασίας, το χριστουγεννιάτικο ψωμί ονομαζόταν Χριστός. Στη Γρατινή της Κομοτινής το χριστόψωμο ονομάζεται παράς γιατί μέσα έχουν βάλει ένα νόμισμα ενώ στην Κύπρο το χριστόψωμο είναι γνωστό ως γεννόπιττα, δηλαδή η πίτα των (Χριστου)γέννων.

Επίσης σε πολλά μέρη της Ελλάδας παρασκευάζουν κουλούρες τα «Χριστοκούλουρα» που μοιάζουν με τα Χριστόψωμα, είναι όμως μικρότερα, τα οποία και κρεμούν δίπλα στα εικονίσματα για όλο το έτος ενισχύοντας τους πόθους της οικογένειας.

Υλικά (Σερβίρει 8)

  • 1 κιλό αλεύρι
  • 100 γρ. πρόβειο γιαούρτι με πέτσα
  • 1 1/2 κύβος (60 γρ) νωπή μαγιά
  • 2 κ. σούπας μέλι
  • 1 1/2 κ. σούπας αλάτι
  • 2 1/2 φλ. χλιαρό νερό
  • 12 καρφάκια γαρύφαλλο
  • 1 κρόκο αυγού
  • 2 κ. σούπας γάλα
  • 1 Καρύδι ολόκληρο

 

Εκτέλεση συνταγής

Βάζουμε σε μια λεκάνη για ζύμωμα το αλεύρι.
Διαλύουμε σε μισό ποτήρι νερό την μαγιά μαζί με το μέλι, σκεπάζουμε το ποτήρι και αφήνουμε για 10 λεπτά ώστε να ενεργοποιηθεί η μαγιά (θα αφρίσει στην επιφάνεια).
Στο υπόλοιπο χλιαρό νερό διαλύουμε το αλάτι.
Κάνουμε μια λακκούβα στο κέντρο της λεκάνης με το αλεύρι και προσθέτουμε το γιαούρτι, την διαλυμένη μαγιά και το αλατόνερο.
Αρχίζουμε το ζύμωμα και αν χρειαστεί προσθέτουμε λίγο αλεύρι μέχρι να να μην κολλάει η ζύμη στα χέρια μας και να είναι αφράτη.
Την σκεπάζουμε καλά και την αφήνουμε να φουσκώσει για μια ώρα σε ζεστό σημείο του δωματίου ή μέσα σε χλιαρό φούρνο ( σβηστό ) .

Στην συνέχεια βγάζουμε μια μεγάλη χούφτα ζυμάρι για να φτιάξουμε τον σταυρό του χριστόψωμου. Βουτυρώνουμε ένα μεγάλο ταψί, τοποθετούμε την ζύμη μέσα και απλώνουμε ώστε να ισιώσει η επιφάνεια. πλάθουμε σε δυο λωρίδες την χούφτα ζύμης που χωρίσαμε νωρίτερα και τις τοποθετούμε σταυρωτά πάνω στο χριστόψωμο.
Τοποθετούμε στο κέντρο το ολόκληρο καρύδι , καρφώνουμε ανά διαστήματα τα καρφάκια και σκεπάζουμε ξανά για μισή ώρα μέχρις ότου φουσκώσει και καλύψει την επιφάνεια του ταψιού.

Ανακατεύουμε τον κρόκο του αυγού με το γάλα και με αυτό αλείφουμε με ένα πινελάκι το χριστόψωμο.
Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στον αέρα για 45 λεπτά στους 160C μέχρι να ροδίσει.

Καλή επιτυχία και καλά Χριστούγεννα!

Σημειώσεις συνταγής

Παραδοσιακά εκτός από το καρύδι στο κέντρο τοποθετούμε περιφερειακά τόσα καρύδια όσα και τα μέλη της οικογένειας μας. Επίσης αντί για απλό νερό και μαγιά χρησιμοποιούσαν ροδόνερο και προζύμι.

 





Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.