Επιμέλεια-Φωτογραφίες: Βασιλική Παπουτσάκη
Η περιοχή στα δυτικά του οροπεδίου κατοικήθηκε από τους Μινωίτες μετά την κάθοδο των Δωριέων στο νησί.
Περπατήσαμε μετά το οροπέδιο του Νήσιμου ακολουθήσαμε το μονοπάτι και απολαύσαμε τη μοναδική θέα στο Κρητικό πέλαγος, την κοιλάδα της Πεδιάδας και το Οροπέδιο Λασιθίου.Για το οροπέδιο του Νήσιμου μπορείτε να δείτε εδώ http://iscreta.gr
Ο οικισμός χτίστηκε στην ανατολική πλευρά της κορυφής Καρφί και καταλάμβανε όλη την επίπεδη έκταση μεταξύ των κορυφών Μικρή και Μεγάλη Κoπράνα και σύμφωνα με τους ερευνητές αριθμούσε περί τις 3500 κατοίκους.
Η ονομασία του, Καρφί, είναι συμβατική και του δόθηκε μεταγενέστερα μια και δεν διασώθηκε το αρχαίο όνομά του.
Το Καρφί είναι η βουνοκορφή με τους τελευταίους μινωικούς οικισμούς. Η κορυφή Καρφί ήταν αρχικά ένα ιερό. Όταν οι Δωριείς μετανάστευσαν στην Κρήτη, οι αληθινοί Μινωίτες (Ετεοκρήτες) κατέφυγαν στο βουνό αυτό κι έχτισαν ένα οικισμό στις πλαγιές του. Ο J.D.S. Pendlebury και η Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή έκαναν συστηματικές ανασκαφές το 1930.
Ένας τσιμεντένιος στύλος στην κορυφή σημειώνει την τοποθεσία. Ο οικισμός βρίσκεται ανάμεσα σε δύο κορυφές και πάνω στην βορειοανατολική πλευρά του Καρφιού.
Ο μινωικός οικισμός επέζησε ανέπαφος εδώ για 400 περίπου χρόνια μετά την κατάκτηση της Κνωσού. Αρκετά λαμπρά θρησκευτικά αγαλματίδια έχουν βρεθεί εδώ, συμπεριλαμβανόμενης και της κυλινδρικά περιζωσμένης θεότητας με τα υψωμένα χέρια σε στάση προσευχής που εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείου του Ηρακλείου (Αίθουσα 1). Πιθανότατα οικισμός δεν καταστράφηκε απότομα, αλλά εγκαταλείφθηκε σταδιακά από τους κατοίκους τους, οι οποίοι πήραν μαζί τους τα υπάρχοντά τους.
Η ύδρευση των κατοίκων του αρχαίου οικισμού γινόταν από την “πηγή των αετών” ή “βιτσιλόβρυση” όπως χαρακτηρίζεται λόγω του υψόμετρου η πηγή και η οποία πρέπει τότε να είχε μεγαλύτερη ποσότητα νερού.Σήμερα η πέτρινη βρύση φέρει την επιγραφή :
“…Ω ΞΕΙΝ ΕΥ ΜΕΝ ΠΙΝΕ ΧΑΡΙΝ Δ΄ΕΧΕ ΤΟΙΣΙ ΤΟ ΠΙΣΤΡΟΝ ΔΕΙΜΑΣΙΝ
ΧΗΜΙΝ ΗΝ ΣΤΟΜΑΘ’ΑΥΛΛΕΑ ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΤΩΝ ΑΓΓΛΙΚΩΝ ΑΡΧΑΙΟ-
ΛΟΓΩΝ ΧΓΗΗΗΗΔΔΔΓΙΙΙ… “
Αποτελεί ενθύμιο της Αγγλικής Αρχαιολογικής Σχολής που είχαν ξεκινήσει την ανασκαφή στον αρχαίο οικισμό στο Καρφί υπό την εποπτεία του αρχαιολόγου John D. Pendlebury από το 1930.
Η πέτρινη βρύση σήμερα τρέχει λίγο νερό που ξεδιψά τους πεζοπόρους που περνούν από την περιοχή, είναι όμορφα φτιαγμένη περίτεχνα με τετράγωνα πελέκια σχηματίζοντας ένα μικρό τετράγωνο χώρο περίπου τεσσάρων m2.
Στην αρχή του αριστερού τοιχείου και κάτω χαμηλά υπάρχει άλλη μια πέτρα με σκαλισμένα γράμματα που αναφέρει όσους βοήθησαν στην κατασκευή της :
Δ. ΡΟΜΠΕΡΤΣΟΝ ΜΕ ΣΥΝΕΓΡΑΨΕ
Ε.ΓΚΙΛΛ ΜΕ ΕΣΧΕΔΙΑΣΕ
Μ.Π.Γ, ΚΑΡΓΙΩΤΗΣ
ΚΑΙ Ν.Κ.ΑΠΟΣΤΟΛΑΚΗΣ
ΜΕ ΚΤΙΣΑΝΕ
ΙΟΥΝΙΟΣ 1939
,
,