Ηράκλειο- Η γη της αφθονίας!

Αμπέλια και ελαιώνες, γεφύρια και ιερά δέντρα, εκκλησιές και κάστρα, άγιοι και αυτοκράτορες, Ενετοί και θρυλικοί Μινωίτες. Στην Παρακάντια, την ενδοχώρα της μεγάλης πρωτεύουσας, όλα συναντώνται και συνταιριάζουν αρμονικά.

Λίγοι είναι οι υποψιασμένοι· η λάμψη της πρωτεύουσας βλέπεις είναι τέτοια που συνήθως δεν  αφήνει πολλά περιθώρια. Εκείνοι ωστόσο που, πολλοί ή λίγοι, τολμούν να απαρνηθούν για λίγο τις χίλιες δυο χάρες της μεγάλης πόλης και να αναζητήσουν κάτι το εναλλακτικό, κάτι πέρα από τα γνωστά και πολυδιαφημισμένα, δικαιώνονται και με το παραπάνω. Γιατί πέρα από τα τείχη της κρητικής πρωτεύουσας, στην ενδοχώρα του νέου, καλλικρατικού Δήμου Ηρακλείου ξετυλίγεται ένα σκηνικό που καμία σχέση δεν έχει με το πολύβουο μητροπολιτικό κέντρο.

Οι Ενετοί την είπαν Παρακάντια, για να περιγράψουν ολόκληρη την περιοχή «παρά» του Χάντακα, την έδρα του βασιλείου της Κάντια, όπως ονόμαζαν την πρωτεύουσα, μα και ολόκληρη την Κρήτη. Και τα σημάδια τους είναι ακόμα έντονα σε αρκετές γωνιές της ηρακλειώτικης ενδοχώρας.

 
%IMAGEALT%

Η εκκλησία-σπήλαιο του Αγ. Αντωνίου

Βγαίνεις από το Ηράκλειο από τον κόμβο του Γιόφυρου και ακολουθώντας τις ταμπέλες προς Μοίρες κατευθύνεσαι προς νότια. Δεν προλαβαίνεις καλά καλά να απομακρυνθείς από την πόλη και οι πρώτες εικόνες σε βάζουν για τα καλά στο… κλήμα. Με «η», παρακαλώ. Τι κι αν το ανάγλυφο της περιοχής δεν επιτρέπει πεδιάδες;

Ολόκληρη η περιοχή που αντικρίζεις μετά το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Ηρακλείου, λόφοι, λοφάκια και πλαγιές, είναι άκρως αξιοποιημένη: ελιές και αμπελώνες εναλλάσσονται συνεχώς, χρυσαφί και πράσινο μπλέκονται το ένα μέσα στο άλλο σε ανέλπιστες χρωματικές συμφωνίες, που προκάλεσαν κάποιους… επιρρεπείς σε παραλληλισμούς να μιλήσουν για την «Τοσκάνη» του Ηρακλείου. Μάλλον αχρείαστο· «Παρακάντια», κύριοι, αυτό φτάνει και περισσεύει.

 
%IMAGEALT%

Το ξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου, με το σπήλαιο της Εθν. Αντίστασης

Η πρώτη «πανοραμική» εικόνα της ενδοχώρας σού αποκαλύπτεται στις Βούτες (17 χλμ. από το Ηράκλειο). Χορταίνει το μάτι από κληματαριές (κυρίως) και ελαιόδεντρα, όμως ακόμη δεν βρίσκεσαι παρά στην αρχή. Καθώς κινείσαι στο δυτικό κομμάτι του Δήμου Ηρακλείου, την προσοχή σου κερδίζουν με τη σειρά ο Αγιος Μύρωνας, η Πυργού και οι Ασίτες. Είναι χωριά της ηρακλειώτικης ενδοχώρας που κράτησαν τον χαρακτήρα και το παραδοσιακό χρώμα τους δεν υπέκυψε στις αλλοιώσεις του χρόνου και της κακογουστιάς.

Τα ιερά της Παρακάντια
Στην Πυργού -όπως μαρτυράει και το όνομά της- εντυπωσιάζουν οι παλιοί πύργοι, καλοδιατηρημένοι και μεγαλοπρεπείς, αλλά κι ο Αϊ-Γιάννης, με το οικόσημο των Φραγκισκανών του 1601. Μην αρκεστείς σε ένα «πέρασμα» από την Πυργού, γιατί θα είσαι άδικος: όχι με το χωριό, μα με τον εαυτό σου, γιατί αυτό το χωριό είναι από εκείνα που «θέλουν περπάτημα».

 
%IMAGEALT%

Βενετσιάνικη κρήνη στον Αγ. Αντώνιο Ασιτών

Ο δρόμος οδηγεί ακόμη προς το νότο και ο επόμενος σταθμός υπόσχεται πολλά. Ασίτες, Ανω και Κάτω Ασίτες, για να είμαστε πιο σωστοί. Οι εκκλησιές τους και μόνο, όπως ο Αγιος Αντώνιος στους Κάτω Ασίτες, λένε πολλά για τη μακραίωνη ιστορία του οικισμού. Στους Κάτω Ασίτες μάλιστα ανακάλυψαν μέχρι και αρχαία ρωμαϊκά λουτρά. Το παράδοξο δεν είναι αυτό, είναι στο ότι καμία άλλη ένδειξη δεν υπάρχει (τουλάχιστον μέχρι τώρα) πως εκεί υπήρχε οργανωμένη αρχαία πόλη.

Θερμά λουτρά στο πουθενά; Οι αρχαιολόγοι θα δώσουν την απάντηση. Μόλις ένα χιλιόμετρο πάνω από τους Ασίτες δεσπόζει το μοναστήρι Γοργολαΐνη, του 13ου αι., που μέχρι πρότινος χάριζε και το όνομά του στον δήμο. Ο Αγιος Γεώργιος τιμάται εδώ, και έχει ενδιαφέρον το πώς πήρε το όνομά του: κάποιοι λένε από το γοργό γέμισμα των λαηνιών, απ’ το γάργαρο νερό της πηγής στη μονή, ενώ άλλοι προτιμούν το «Γοργοελεήμων», από την άμεση απόκριση του Αγίου στις παρακλήσεις των πιστών.

Ρίζες βαθιές έχει η χριστιανική παράδοση στην Παρακάντια, γιατί οι Κρητικοί τιμούν και σέβονται τις παραδόσεις όσο λίγοι. Τις δικές τους παραδόσεις, συνήθειες και πρακτικές που γεννήθηκαν εδώ και μετρούν πίσω τους χιλιετίες και χιλιετίες. Το πιο εντυπωσιακό όμως έρχεται όταν όλα αυτά μπλέκονται μεταξύ τους και παρουσιάζονται σαν ένα και το αυτό.

Απαραίτητη αυτή η «εισαγωγή» πριν επισκεφτείς το μοναστήρι της Παλιανής (26 χλμ. περίπου από το Ηράκλειο), μια γυναικεία μονή με πολλά και ασυνήθιστα χαρακτηριστικά. Πόσες φορές έχεις δει να τιμάται και να λατρεύεται ως ιερό ένα δέντρο σε χριστιανικό περιβάλλον; Αυτό ακριβώς θα δεις να συμβαίνει εδώ, με τη θεόρατη μυρτιά που στέκει δίπλα στον μοναστηριακό ναό, σπάνιο κατάλοιπο της μινωικής λατρείας του ιερού δέντρου.

Στη βάση της σιγοκαίει ασταμάτητα το «ακοίμητο καντήλι», τα κλαδιά της μυρτιάς είναι πάντα φορτωμένα από τα αμέτρητα αφιερώματα και τάματα των πιστών, που σπεύδουν στην Παναγία τη Μυρτιδιώτισσα για να παρακαλέσουν για τη χάρη Της.Ακόμη και τα φύλλα της θεωρούνται ιαματικά, εξ ου και χρησιμοποιούνται για αφεψήματα και φυλακτά.

 
%IMAGEALT%

Κνωσός, το σπίτι του πανίσχυρου μινωικού πολιτισμού

Στην Παλιανή συμβαίνει και κάτι άλλο ασυνήθιστο: ο τρόπος ζωής των γυναικών που ασκητεύουν εδώ δεν είναι κοινοβιακός, όπως θα περίμενες. Η καθεμία ζει στο κελάκι της, διατηρεί τον δικό της κήπο πίσω ακριβώς από το κελί, και ζουν από ό,τι αυτός παράγει αλλά και από την προσωπική τους εργασία, από κεντήματα, πλεκτά και υφάσματα.

Για να πας στην Παλιανή, θα περάσεις ασφαλώς από το Βενεράτο, το όμορφο χωριό που βλέπεις να απλώνεται μπροστά σου καθώς στέκεσαι στον εξωτερικό περίβολο της μονής. Σαν κάστρο θα σου μοιάζει η ανατολική του όψη και θα έχεις δίκιο: αυτό το κομμάτι του χωριού είναι ο πιο παλιός του οικιστικός πυρήνας, φτιαγμένος ακριβώς σαν να ήταν τα εξωτερικά τείχη μιας οχύρωσης που δεν έγινε από πύργους και πολεμίστρες μα από τα σπίτια των ίδιων των κατοίκων. Τους δρόμους του Βενεράτου θα δεις να στολίζουν αλλόκοτα γλυπτά, όλα διά χειρός καλλιτεχνών από το χωριό.

 
%IMAGEALT%

Χρόνης και Γεωργία Σαπουντζάκη, στον Μουσαφίρ Οντά

Αμπελωνες, αμπελώνες, αμπελώνες. Η πεδινή έκταση που ξεκινά απότο Βενεράτο και απλώνεται μέχρι το Κυπαρίσσι, τον Προφήτη Ηλία και ακόμα παραπέρα, είναι γεμάτη από αμπελώνες, από έντονα χρυσοπράσινες εκτάσεις που θα εντυπωθούν στη μνήμη σου για πολύ καιρό. Μα κι από ξωκλήσια, δεκάδες ξωκλήσια με συγκλονιστικές τοιχογραφίες, κάποια απ’ αυτά μάλιστα και με εξίσου όμορφες ιστορίες για τη δημιουργία τους.

Οπως συμβαίνει με το Γενέσιον της Παναγίας, ένα εκκλησάκι «αγκαλιασμένο» από τα αμπέλια: η λαϊκή παράδοση το ονομάζει «Οχτώρισσα», από τότε που ο τοπικός μπέης έδωσε μεν την άδεια στους ντόπιους χριστιανούς να φτιάξουν έναν ναό, όμως τους παραχώρησε μόνο οκτώ ώρες για να τα καταφέρουν!

Πύργος, Κυπαρίσσι και έπειτα Προφήτης Ηλίας. Ο δρόμος αρχίζει να «ανηφορίζει» ξανά προς το Ηράκλειο, όμως έχεις ακόμα πολλά να δεις. Τώρα βρίσκεσαι στο Τέμενος, την παλιά επαρχία που απέκτησε το όνομά της από το ομώνυμο πανίσχυρο φρούριο που έχτισε ο βυζαντινός αυτοκράτορας Νικηφόρος Φωκάς στα 961, εκεί στην κορυφή πάνω από τον σημερινό Προφήτη Ηλία.

Το κάστρο το κατέλαβαν έπειτα οι Ενετοί κι ύστερα οι Τούρκοι. Οι τελευταίοι το είπαν Κανλί Καστέλι, «ματωμένο, αιματοβαμμένο» κάστρο, δηλαδή. Και σήμερα ακόμα, χίλια χρόνια μετά τον Φωκά, η πέτρινη στιβαρότητα του κάστρου δεν έχει πάψει να εντυπωσιάζει. Για να το δεις από κοντά, θα χρειαστεί να αφήσεις το όχημά σου στην περίφραξη του χώρου και να ανέβεις έπειτα με τα πόδια.

Είπαμε για αγίους και αυτοκράτορες, για Ενετούς και Μινωίτες, δεν είπαμε ακόμη για… αντάρτες! Στον Αγιο Σύλλα, ένα όμορφο χωριό στη σκιά του όρους Γιούχτα (14 χλμ. νότια του Ηρακλείου), θα σε παροτρύνουν να δεις το μικρό ξωκλήσι του Αγ. Γεωργίου. Δεν είναι εκεί το σπουδαίο, αλλά   μέσα στο ξωκλήσι: μια μικρή σπηλιά συγκεκριμένα, όπου στα 1941 ο αρχηγός της Εθνικής Αντίστασης Κρήτης, Μανώλης Μπαντουβάς, έδωσε μαζί με εκατοντάδες ακόμη πατριώτες όρκο αντίστασης μέχρις εσχάτων ενάντια στον κατακτητή.

 
%IMAGEALT%

Εντυπωσιακή η υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης

Λίγο βορειότερα, στον Αγιο Βλάσιο, θα πρέπει να κατέβεις μέχρι μέσα στα αμπέλια για να ανακαλύψεις το οθωμανικό μαυσωλείο, και μέσα στο χωριό να δεις τον Μουσαφίρ Οντά, παλιά κατοικία του τοπικού οθωμανού άρχοντα.

Δύο τελευταία θαύματα μένουν ακόμα, ένα μινωικό κι ένα βενετσιάνικο. Στις Βασιλειές, δυόμισι μόλις χλμ. από τον Αγιο Βλάσιο, παίρνεις μια μικρή γεύση από τι υπήρχε κάποτε εδώ: τα πυργόσπιτα που βλέπεις σήμερα ερειπωμένα να στέκουν «διακριτικά» ανάμεσα στα αμπέλια ήταν μια φορά μεγάλα και αρχοντικά συγκροτήματα. Δεν θα παραλείψεις να ανέβεις και μέχρι τον Αγιο Αντώνιο, το ξωκλήσι χτισμένο εξ ολοκλήρου μέσα σε σπηλιά.

Θα υπάρχει και συνέχεια: στην Αγία Ειρήνη, μια ανάσα απ’ το Ηράκλειο, θα δεις τρία γεφύρια, τρία κομμάτια ενός τεχνικού επιτεύγματος του Μεσαίωνα. Είναι το Υδραγωγείο του Μοροζίνι, ένας αρχιτεκτονικός άθλος 15 χλμ. που κατασκεύασαν οι Ενετοί για να εξαλείψουν τη λειψυδρία που τυραννούσε τον Χάντακα.

Η υδατογέφυρα στο φαράγγι της Αγίας Ειρήνης είναι το πιο εντυπωσιακό από τα τρία γεφύρια, πολλές φορές μάλιστα θα δεις εκατοντάδες… κοράκια να πετούν κατά σμήνη πάνω ακριβώς από τη γέφυρα, κάνοντας απίστευτο θόρυβο!

Το δεύτερο γεφύρι είναι αυτό της Συλλάμου (ή Σιλάμου) και το τρίτο, και το πιο δύσκολο να ανακαλύψεις, είναι στη θέση Καρυδάκι, «χαμένο» μέσα στη ρεματιά. Στο Καρυδάκι θα φτάσεις από ένα πολύ στενό και δύσκολο χωματόδρομο, θα καταλάβεις όμως ότι αξίζει μόλις βρεθείς μέσα στο καταπράσινο φαράγγι!

 
%IMAGEALT%

Το Κανλί Καστέλι ή Τέμενος, ένα από τα πιο σπουδαία σ’ ολόκληρη την Κρήτη

Μέχρι εδώ λοιπόν η περιπέτεια στη βενετσιάνικη Παρακάντια. Δεν μπορείς όμως να έρθεις στο Ηράκλειο, στην Κρήτη, και να μη δεις έναν από τους διασημότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας. Είναι βέβαια η Κνωσός, η γενέτειρα του μεγάλου μινωικού πολιτισμού.

Μπορείς να περιηγηθείς στον χώρο ακολουθώντας τις ξύλινες εξέδρες που έχουν στηθεί, ενώ τοπικοί ξεναγοί σε μυούν στα μυστικά της λαμπρής μινωικής εποχής. Δύσκολα θα μπορούσε να υπάρχει πιο ταιριαστός επίλογος στην ενδοχώρα του Ηρακλείου, από το να βρεθείς εκεί που ξεκίνησαν όλα. Ετσι δεν είναι;

 

πηγή





Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.