Το κτίριο, βρίσκεται στην λεωφόρο Ικάρου, δίπλα στα Ενετικά Τείχη στην έξοδο της Πύλης του Αγίου Γεωργίου, μέσα στο χώρο του δημοτικού πάρκινγκ στο Ηράκλειο και είναι διατηρητέο κτίριο του προηγούμενου αιώνα.
Περνώντας από εκεί βλέπουμε την εγκατάλειψη. Το κτίριο «κρύβει» μία πολύ σπουδαία ιστορία και αποτελεί σταθμό για την βιομηχανική και οικονομική ανάπτυξη της πόλης κατά τους προηγούμενους αιώνες.
Ένα μεγάλο μέρος της σκεπής του παλιού εργοστασίου σήμερα έχει καταρρεύσει ενώ το εσωτερικό του έχει μετατραπεί σε χωματερή, με τα μηχανήματα του να είναι απροστάτευτα και να κινδυνεύουν όχι μόνο από τις καιρικές συνθήκες αλλά και από τις ομάδες των Αθίγγανων, που κατοικοεδρεύουν στο παρακείμενο χώρο στάθμευσης, που επίσης έχει εγκαταλείψει ο Δήμος στην τύχη του.
Το κτίριο όπου στεγαζόταν οι Αλευρόμυλοι Καστρινάκη άνηκαν κατά την τουρκοκρατία σ’ έναν Τούρκο. Ο Νικόλαος Α. Καστρινάκης το αγόρασε από τον Τούρκο ιδιοκτήτη το 1896 με σκοπό να δημιουργήσει την βιομηχανική επιχείρησή του.
Πρόκειται για μία περίοδο όπου στην Κρήτη και συγκεκριμένα στο Ηράκλειο υπήρχε η βιομηχανική και βιοτεχνική ανάπτυξη. Μάλιστα, το παραλιακό μέτωπο έμελλε να γίνει η Βιομηχανική Περιοχή του Ηρακλείου με μεγάλα εργοστάσιο ν’ ανοίγουν (σταφιδεργοστάσια, ελαιουργεία κτλ) ενώ είναι και η περίοδος που αναπτύσσονται τα συνδικαλιστικά κινήματα.
Η εγκατάλειψη και οι ενέργειες
Από το «λουκέτο» και μετά, χρόνο με τον χρόνο το πάλαι ποτέ εντυπωσιακό κτίριο άρχισε να ρημάζει. Η εγκατάλειψη ήταν εμφανής και το αποτέλεσμα το βλέπουμε ακόμα και σήμερα. Ωστόσο, υπάρχουν ακόμα εκείνοι που μπαίνοντας μέσα στο κτίριο νιώθουν μία εκπληκτική ενέργεια.
Η επιχείρηση του Καστρινάκη
Το 1904 κατασκευάστηκε και λειτούργησε ο πέτρινος Αλευρόμυλος του Καστρινάκη αλλά και οι Φούρνοι. Οι δουλειές πήγαιναν πολύ καλά με αποτέλεσμα λίγα χρόνια αργότερα, το 1927 να εκσυγχρονίζεται και να γίνεται κιλινδρόμυλος με μηχανήματα τελευταίας γενιάς.
Το 1936 η επιχείρηση βρίσκεται στο απόγειό της και αποφασίζεται να συσταθεί μία ανώνυμη εταιρία.
Το 1953 οι Αλευρόμυλοι Καστρινάκη επεκτείνονται και δημιουργούνται περισσότερες αποθήκες ενώ δημιουργείται πλέον και ο κλάδος των Ζωοτροφών. Ο συγκεκριμένος κλάδος λειτούργησε για 5 χρόνια κι έπειτα έκλεισε.
Λίγα χρόνια μετά την πτώση της χούντας, το 1976 το εργοστάσιο πτωχεύει και κλείνει.
Το εργοστάσιο Καστρινάκη, το παλιότερο τμήμα του οποίου κτίστηκε πριν το 1900, φαίνεται σε φωτογραφία του Giuseppe Gerola του 1900.
Το κτιριακό συγκρότημα των Κυλινδρόμυλων
Τους παλαιότερους κτιριακούς όγκους αποτελούν το κεραμοσκεπές λιθόκτιστο κτίσμα που οικοδομήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα για να στεγάσει τον ατμοκίνητο αλευρόμυλο (κτίσμα Α) καθώς και το κτίσμα, στα δυτικά του και σε απόσταση από αυτό που στέγαζε γραφείο (κτίσμα Δ). Μεταξύ των ανωτέρω κτισμάτων και σε επαφή με το 1ο επίπεδο του κτίσματος Α υπάρχει ενετική στοά και φρέαρ.
Τα κτίσματα Β και Γ προστέθηκαν μεταγενέστερα,κατά τις διαδοχικές φάσεις ανανέωσης και εκσυχρονισμού της μονάδας με στόχο να συμβάλουν στην καλύτερη λειτουργία των υπαρχουσών εγκαταστάσεων.
Το κτίσμα Α, που διακρίνεται σε φωτογραφία των αρχών του αιώνα δημοσιευμένη στο βιβλίο του G.GEROLA : I MONUMENTI VENETI NELL ISOLADI CRETA VOL I, PART II είναι ένα τυπικό βιομηχανικό κτήριο των αρχών του 20ου αι. Σε κάτοψη είναι επίμηκες κατά τον άξονα ΒΑ-ΝΔ.
Η μορφολογία των όψεων, που είναι διακριτική και καθόλου πομπώδης, χαρακτηρίζεται από απλά υψίκορμα ανοίγματα, γωνίες διαμορφωμένες με καλοδουλεμένα πελέκια και γείσο κάτω από το οποίο αναπτύσσεται οδοντωτή ταινία διαμορφωμένη από πλαγίως τοποθετημένα τούβλα. Το κτίσμα επιβάλλεται στην γύρω περιοχή με την λιτή μορφή του και τον μεγάλο όγκο του.
Το κτίσμα Β είναι μεταγενέστερη προσθήκη που χαρακτηρίζεται από νεοκλασικά μορφολογικά στοιχεία στις όψεις και κεραμοσκεπή στέγαση.χρησιμοποιήθηκε κατά την περίοδο της κατοχής κατά ένα μέρος ως κατοικία των ιδιοκτητών και γραφεία της επιχείρησης,ενώ η αρχική του χρήση γραφεία. Το κτίσμα Γ,που στέγασε χώρους αποθηκών, κατασκευάστηκε γύρω στο 1950 είναι λιθόκτιστο και στεγάζεται με οριζόντια πλάκα από οπλισμένο σκυρόδεμα.
Το κτίσμα Δ είναι λιθόκτιστο και καλύπτεται με κεραμοσκεπή στέγη. Σήμερα χαρακτηριστικό του συγκροτήματος των κυλινδρόμυλων είναι η άτακτη διάρθρωση των χώρων της μονάδας πράγμα που αποτελεί βασικό στοιχείο των συνεχώς εξελισσόμενων παραγωγικών μονάδων ΑΛΕΥΡΟΜΥΛΟΙ ΚΑΣΤΡΙΝΑΚΗ
Φωτογραφίες-επιμέλεια: Βασιλική Παπουτσάκη
πληροφορίες: docplayer.gr, cretapost.gr
