Τριάντα χιλιόμετρα ανατολικά της Ιεράπετρας ,βρίσκεται η δημοτική ενότητα του Αγίου Στεφάνου που εκτός απ’ το ομώνυμο γραφικό χωριό περιλαμβάνει και το δημοφιλές τουριστικό θέρετρο του Μακρύ Γιαλού.
Χτισμένος πάνω σε λόφο στα 453 μ. υψόμετρο ο γραφικός οικισμός του Αγίου Στεφάνου αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της ορεινής κουλτούρας του Κρητικού λαού. Η προνομιακή του θέση προσφέρει μοναδική θέα στο Λιβυκό Πέλαγος και τα βουνά της Θρυπτής ενώ σε απόσταση μικρότερη των έξι χιλιομέτρων κάτοικοι και επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν τις πολυσύχναστες παραλίες του Μακρύ Γιαλού.
Οι παλιότεροι θα θυμόνται τον οικισμό με το όνομα «Γρας», ονομασία που για την προέλευση της υπάρχουν διαφορετικές ερμηνείες με τους περισσότερους να πιστέυουν πως πρ. Το σημερινό του όνομα το οφείλει στον εντυπωσιακό ιερό ναό του Αγίου Στεφάνου, ο οποίος διακρίνεται για την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική, τον εσωτερικό αλλά και τον εξωτερικό διάκοσμό του. Αυτός είναι και το κύριο σημείο αναφοράς του χωριού, με την μικρή πλατεία στο πλάι του να συγκεντρώνει στα καφενεία της τους κατοίκους του χωριού. Ο Άγιος Στέφανος ξεχωρίζει για την πυκνή του δόμηση και τα δαιδαλώδη πλακώστρωτα σοκάκια του. Κάπου εκεί θα συναντήσετε το Κιμέρι, την παλιά ( και πλέον αναπαλαιωμένη) πηγή του χωριού με την χαρακτηριστική καμάρα της, στις γούρνες της οποίας οι γυναίκες έπλεναν τα ρούχα τους τις εποχές που το νερό δεν είχε φτάσει ακόμα στα σπίτια του οικισμού.
Πάνω στον δύσβατο και απόκρημνο λόφο στην κορυφή του χωριού, δέσποζε κάποτε ο «Κάστελος» ή«Φορτέτσα». Ένα, ερειπωμένο πλέον, ενετικό φρούριο το οποίο πιστεύεται πως έχει χτιστεί στα θεμέλια ακρόπολης, πιθανότατα των γεωμετρικών χρόνων, και σύμφωνα με τους θρύλους του χωριού καταστράφηκε από τις επιδρομές του διαβόητου πειρατή Μπαρμπαρόσα. Αν και στην περιοχή δεν έχουν γίνει συστηματικές ανασκαφές, ευρήματα υποδεικνύουν πως κατοικείται από τον 9ο π.χ αιώνα.
Λόγω της αλματώδους τουριστικής ανάπτυξης του Μακρύ Γιαλού που ξεκίνησε την δεκαετία του 80’, πολλοί Αγιοστεφανιώτες εγκατέλειψαν την περιοχή μετακομίζοντας στα πιο «εύφορα» θαλασσινά εδάφη, όμως στις μέρες μας ο Άγιος Στέφανος είναι ένα ορεινό χωριό που ξαναζωντανεύει με γοργούς ρυθμούς. Κύρια αιτία είναι η -εκ νέου-ανακάλυψη της ομορφιάς του χωριού από τους τουρίστες που πλημμύριζαν κάθε καλοκαίρι τις γύρω παραθαλάσσιες περιοχές. Δεκάδες είναι οι αλλοδαποί-κυρίως βορειοευρωπαίοι- που εκτίμησαν την ιδιαίτερη γραφικότητα της περιοχής και το ήπιο κλίμα της, αγοράζουν σπίτια και εκτάσεις, μετακομίζουν είτε περιστασιακά είτε μόνιμα στον Άγιο Στέφανο, δίνοντας ένα πιο ζωηρό χρώμα στην περιοχή. Το καλοκαίρια ο πληθυσμός του χωριού υπερδιπλασιάζεται και η περιοχή ζωντανεύει.
Τα καφενεία της περιοχής φιλοξενούν κάθε λογής εκδηλώσεις από ανταλλακτικά παζάρια την ημέρα μέχρι βραδιές εκμάθησης λύρας και μπουζουκιού για τους ξένους της περιοχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο Φιλίπ απ’ το Βέλγιο, ο οποίος αφού ταξίδεψε ψάχνοντας ολόκληρη την Κρήτη, κατέληξε να μείνει μόνιμα στον Άγιο Στέφανο για να στήσει το δικό του μικρό αστεροσκοπείο, στο οποίο ο καθένας πλέον μπορεί να απολαύσει τον έναστρο ουρανό καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου.
Σε αριθμούς
| Πληθυσμός | 131 κάτοικοι (Απογραφή 2011), 305 κάτοικοι (Απογραφή 1583) |
| Υψόμετρο | 454 μέτρα |
| Πρόσβαση | Μέσω Μακρύ Γιαλού Μέσω Ανάληψης και Πευκών |
| Αποστάσεις | 32,2 km από Ιεράπετρα |
| 6 km από Μακρύ Γιαλό | |
| 10 km από Ανάληψη μέσω Πευκών | |
| Τ.Κ | 72055 |
| Κωδ.Κλήσης | 28430 |
| Δρομολόγια ΚΤΕΛ | Ιεράπετρα – Άγιος Στέφανος 4.00€ (χειμερινό δρομολόγιο) Από Ιεράπετρα προς Άγιο Στέφανο: 13:15 Από Άγιο Στέφανο προς Ιεράπετρα: Δευτέρα-Παρασκευή: 07:00 πμ Σάββατο και Κυριακή δεν υπάρχουν δρομολόγια Το δρομολόγιο του Αγίου Στεφάνου εξυπηρετεί και το χωριό των Πεύκων – ( ΚΤΕΛ 2842028237) |
| Διοικητική δομή | Τοπική Κοινότητα Αγίου Στεφάνου | Δημοτική Ενότητα Μακρύ Γιαλού | Δήμος Ιεράπετρας | Περιφερειακή ενότητα Λασιθίου – Περιφέρεια Κρήτης |
Πηγή:ierapetra.gr ,panoramio.com,520greeks.com
