Την περίοδο της Ενετοκρατίας προστάτης της συντεχνίας των «ΠΛΑΚΟΥΝΤΟΠΟΙΩΝ» δηλαδή των Φουρνάρηδων , των ανθρώπων που έφτιαχναν Κουλούρια και παξιμάδια ήταν ο Άγιος Σπυρίδωνας.
Στο Μεγάλο Κάστρο γύρω στα 1870 στην περιοχή που βρίσκεται ο Άγιος Τίτος, υπήρχε ένας φούρνος και ο φούρναρης λεγόταν Φουντουλάκης.
Αυτός λοιπόν έψηνε τα ψωμιά των Χριστιανών αλλά και των Τούρκων.
Τα πήγαιναν στο φούρνο πάνω σε μια σανίδα , μια Τάβλα.
Ο Φουντουλάκης είχε πελάτη και ένα Τούρκο Αγά που η συμπεριφορά του ήταν κάπως περίεργη.
Πήγαινε το ψωμί ο ίδιος στο φούρνο για ψήσιμο, τοποθετημένο πάνω σε μια μικρή, πολύ παλιά και χοντρή σανίδα. Περίμενε να φουρνιστεί και έπαιρνε τη σανίδα του πίσω αφού την τύλιγε σε μια καθαρή άσπρη πετσέτα. Επέστρεφε αργότερα και έπαιρνε το ψημένο ψωμί, το οποίο ξεχώριζε από ένα σημάδι που έκανε πάνω στη ζύμη.
Αυτή η εμμονή του Αγά να φέρνει ο ίδιος το ψωμί για ψήσιμο και η προστασία της σανίδας έβαλε σε υποψίες τον φούρναρη.
Ο Φουντουλάκης έμαθε πως το ψωμί του Αγά φούσκωνε χωρίς προζύμι , τοποθετώντας το μόνο πάνω στην τάβλα.
Μια μέρα το ψωμί το πήγε η Αραποπούλα υπηρέτρια του Αγά στο φούρνο.
Ο Φουντουλάκης την ξεγέλασε και την έπεισε να αφήσει τη σανίδα εκεί και να έρθει να την πάρει αργότερα με το ψημένο ψωμί.
Όταν έμεινε μόνος με τη σανίδα, πρόσεξε ότι πάνω της υπήρχε ζωγραφισμένη η μορφή κάποιου Αγίου αλλά δεν μπορούσε να καταλάβει τίνος. Στη συνέχεια αυτός έκρυψε καλά τη σανίδα.
Όταν επέστρεψε η μικρή Αραποπούλα, της είπε πως οι σανίδες μπερδεύτηκαν και την πήρε άλλος πελάτης.
Όταν το έμαθε ο Αγάς πήγε έξαλλος στο Φουντουλάκη , λογομάχησαν , τον απείλησε , στο τέλος τον μαχαίρωσε στο αυτί.
Αν και επενέβει ο ίδιος ο Πασάς Μπίλμπασης, και ο Αγάς ομολόγησε τη θαυματουργή δράση της εικόνας, ο Φουντουλάκης δεν απεκάλυψε που έκρυψε την «Αγία» Σανίδα.
Για να γλυτώσει τα χειρότερα , έφυγε για την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, όπου έμεινε αρκετά χρόνια εργαζόμενος ως κουλουράς.
Όταν επέστρεψε ο Φουντουλάκης στο Μεγάλο Κάστρο, οι Τούρκοι είχαν σχεδόν φύγει.
Πήρε την « Αγία» Τάβλα από εκεί που την είχε αφήσει τόσα χρόνια και την έδειξε σε ένα έμπειρο Αγιογράφο, τον Χατζή Αλέξανδρο. Αυτός αναγνώρισε στην ξεθωριασμένη όψη τη μορφή του Αγίου Σπυρίδωνα. Προστάτη των Πλακουντοποιών του Μεγάλου Κάστρου!!! Προστάτη και του ίδιου του Φουντουλάκη!!
Ήταν ο Άγιος Σπυρίδωνας η « μυστική» δύναμη που τα ψωμιά ανέβαιναν χωρίς προζύμι?
Ο Φουντουλάκης μετά την αποκάλυψη της μορφής του Αγίου , πλήρωσε 10 γρόσια τον Αγιογράφο για να επιζωγραφίσει την ξεθωριασμένη εικόνα , να φανεί η μορφή του Αγίου.
Στη συνέχεια τη δώρισε στο σωματείο των Πλακουντοποιών και έγινε η επίσημη
εικόνα του σωματείου.
Στη συνέχεια, επειδή η εικόνα ήταν μικρή, προσθέσανε γύρω γύρω ξύλο ώστε να μεγαλώσει και ζωγραφίστηκαν δύο Άγγελοι στην πάνω πλευρά.
Μέχρι το 1910, η εικόνα αυτή μεταφερόταν στην πομπή τη μέρα της γιορτής του Αγίου στις 12 Δεκεμβρίου, και στη συνέχεια το εορτάζον μέλος του Σωματίου τη «φιλοξενούσε» στο σπίτι του μέχρι την επόμενη χρονιά.
Το 1910, με έξοδα του σωματείου κατασκευάστηκε περίτεχνο ξυλόγλυπτο εικονοστάσι , όπου τοποθετήθηκε η ιερή εικόνα και βρίσκεται έως τις μέρες μας στην εκκλησία του αγίου Μηνά στο Ηράκλειο.
Πηγές: Φυλλάδιο « Ιστορία της ιεράς εικόνος του Αγίου Σπυρίδωνα »,Μητρ.Ναός Αγίου Μηνά, εκδ. Γ΄2013
Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη. Νίκος Ψυλλάκης
