Η συναγωγή Ετζ Χαγίμ (εβραϊκά: בית הכנסת עץ חיים) είναι συναγωγή στην παλιά πόλη των Χανίων και είναι η μόνη σωζόμενη Συναγωγή στην Κρήτη. Η συναγωγή βρίσκεται στην «Ομβριακή» γειτονιά, επί της παρόδου Κονδυλάκη. Κατασκευάστηκε τον 17ο αιώνα, καταστράφηκε κατά τη διάρκεια του Β΄ΠΠ και αναστηλώθηκε το 1997-99.
Στη θέση της συναγωγής είχε κατασκευαστεί τον 15ο αιώνα καθολική εκκλησία, μάλλον αφιερωμένη στην Αγία Αικατερίνη. Αυτή η εκκλησία καταστράφηκε κατά την πολιορκία της πόλης το 1535-1540 από τους Οθωμανούς. Στην κατασκευή των τειχών της πόλης, στην συνέχεια, αναφέρονται ότι συμμετείχαν εθελοντικά 36 Εβραίοι και μάλλον οι Ενετοί έδωσαν ή πούλησαν την γκρεμισμένη εκκλησία στους Εβραίους για να κατασκευάσουν τη συναγωγή, περίπου το 1560. Στα Χανιά υπήρχε και μία δεύτερη συναγωγή, η συναγωγή Μπεθ Σαλόμ.
Μέχρι το 1944, στα Χανιά κατοικούσαν περίπου 270 Εβραίοι και ήταν η μόνη σωζόμενη εβραϊκή κοινότητα της Κρήτης. Τις 29 Μαΐου, οι Γερμανοί τους συνέλαβαν και αρχικά τους μετέφεραν στις φυλακές Αγιάς και μετά τους επιβίβασαν στον πλοίο «Τάναϊς», με στόχο με μεταφερθούν σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπως το Άουσβιτς. Το πλοίο όμως βυθίστηκε ανοικτά της Μήλου, όπως αποκαλύφθηκε αργότερα, από βρετανικό υποβρύχιο. Κατά τη διάρκεια των βομβαρδισμών που ακολούθησαν, η συναγωγή υπέστη σημαντικές ζημιές, ενώ η άλλη συναγωγή καταστράφηκε τελείως. Μόνο κάποιες επιγραφές διασώθηκαν. Μετά τον πόλεμο λειτούργησε ως αποθήκη, χωματερή και στάβλος, ενώ για λίγα χρόνια έζησαν εκεί τέσσερις οικογένειες.
Μετά από ένα σεισμό το 1994, η συναγωγή ήταν ετοιμόρροπη. Το 1995, ο Νίκος Χαννάν Σταυρουλάκης , διευθυντής του Εβραικού μουσείου Ελλάδας έδωσε ένα έγγραφο στο Κεντρικό Ισραηλιτικό Συμβούλιο, το οποίο το 1996 ξεκίνησε εκστρατεία για την αναστήλωση της συναγωγής. Οι εργασίες ξεκίνησαν το 1997 και περιλάμβαναν μεταξύ άλλων τον καθαρισμό της συναγωγής. Η αναστηλωμένη συναγωγή εγκαινιάστηκε τις 10 Οκτωβρίου 1999. Στο ιερό της συναγωγής τοποθετήθηκαν οι κύλινδροι του Νόμου και έλαβε χώρα η τελετή του καρφώματος των μεζουζά. Ακολούθησε μέσα στο χώρο της Συναγωγής η παραδοσιακή προσευχή και η λειτουργία για την υποδοχή του Σαββάτου.
Την νύκτα της 5ης και της 16ης Ιανουαρίου 2010, η συναγωγή έπεσε θύμα εμπρησμού. Στην πρώτη απόπειρα κάηκε μια εξωτερική ξύλινη σκάλα και μερικά βιβλία της βιβλιοθήκης. Στην δεύτερη απόπειρα εμπρησμού καταστράφηκε μέρος του αρχείου της συναγωγής, σπάνια βιβλία, έργα τέχνης και υλικοτεχνικός εξοπλισμός. Συνολικά καταστράφηκαν 2.500 βιβλία. Οι ζημιές ανήλθαν σε 200.000 ευρώ. Για την επίθεση συνελήφθησαν ένας Έλληνας, δύο Βρετανοί και δύο Αμερικανοί. Θεωρήθηκε πράξη αντισημιτισμού
Η συναγωγή αποτελείται από το κύριο κτίριο της συναγωγής και δύο αυλές. Στα νότια βρίσκεται η αυλή του Ρόναλντ Λάουντερ, με πρόσβαση στη λατρευτική κρήνη (μικβέχ), την οποία μοιραζόταν με τη συναγωγή Μπεθ Σαλόμ, και όπου βρίσκονται εβραϊκοί τάφοι. Η βόρεια αυλή είναι αφιερωμένη στους Φίλους του Ετζ Χαγίμ και διαθέτει στον ανατολικό της τοίχο μια κρήνη, η οποία ανακατασκευάστηκε το 1995. Στα βόρεια συνορεύει με το κτίριο που στεγαζόταν η σχολή διδασκαλίας του Ταλμούδ. Η κάθε αυλή έχει δική της πρόσβαση. Η πρόσβαση στη βόρεια αυλή γίνεται από την πύλη Ρόσνταϊλντ, ενώ στη νότια αυλή γίνεται από μια μικρή είσοδο και οδηγούσε στην πύλη των γυναικών.
Το κύριο κτίριο είναι μονόκλιτο θολωτό. Η εσωτερική διαρρύθμισή του είναι παρόμοια με αυτή των συναγωγών των Ιωαννίνων, της Χαλκίδας και της Κέρκυρας, και ακολουθεί την παράδοση της ρωμανιώτικης κοινότητας. Το Εχάλ (ιερό του Τορά) βρίσκεται στον ανατολικό τοίχο, ενώ το Μπέμα (αναγνωστήριο του Τορά) βρίσκεται ακριβώς απέναντί του, στον δυτικό τοίχο.
πηγές: el.wikipedia.org,2dim-chanion.chan.sch.gr
