Η νησίδα Λαζαρέτο στο Ν.Χανίων (το Λοιμοκαθαρτήριο ή Το Λαζαρέτο των Χανίων )

Η νησίδα Λαζαρέτο των Χανίων

Γράφει ο ΑΙΜΙΛΙΟΣ ΔΑΣΥΡΑΣ*

Η νησίδα ´Λαζαρέτο´ έχει μεγάλη ιστορία που συνδέεται με την Ιστορία των Χανίων. Το Λαζαρέτο των Χανίων -αλλά και τα αλλα αντίστοιχα που βρίσκονται στον Ελλαδικό χώρο- οφείλουν το όνομά τους στο νησί του Αγίου Λαζάρου (isola di San Lazzaro) που βρίσκεται στον κόλπο της Βενετίας.
Ηταν ένα πρότυπο για την εποχή ´Λοιμοκαθαρτήριο´, (Λοιμωδών νόσων) με τμήμα καραντίνας.
Επειδή αυτό το είδος ´Λοιμοκαθαρτήριου´ αποδείχθηκε αποτελεσματικό και ο κόσμος το αποκαλούσε ´Λαζαρέτο´, η Γαληνοτάτη Δημοκρατία της Βενετίας αποφάσισε να ιδρύσει παρόμοια λοιμοκαθαρτήρια και σε άλλες περιοχές της επικράτειάς της, μεταξύ των οποίων και στα Χανιά.
Πρωτού, όμως, γράψουμε για το ´Λοιμοκαθαρτήριο´ (Λαζαρέτο ) των Χανίων, θα πρέπει να αναφερθούμε και στους λοιμούς που ανέκαθεν μάστιζαν το νησί μας, εξαιτίας της θέσης του, λόγω του ότι ήταν σημείο προσέγγισης πλοίων προερχομένων από Ανατολή και Δύση.
Η κυριότερη επιδημική ασθένεια για την Κρήτη εκείνη την εποχή ήταν, αναμφισβήτητα, η ´πανώλις´ που σχεδόν σε μόνιμη βάση ταλάνιζε όλο και κάποια περιοχή της Κρήτης.
Ιστορικά εξακριβωμένες έχουν καταγραφεί 22 επιδημίες με χιλιάδες νεκρούς και αποτελούσαν σχεδόν την κυριότερη αιτία θανάτου.
Οι πιο θανατηφόρες ήταν του 1592, 1611, 1630, 1646 και οι πιοτραγικές ήταν αυτές που σημειώθηκαν κατά τη διάρκεια της ´Πολιορκίας του Χάνδακα´ στα 1655 και 1661, όπου σαν να μην έφθαναν όλα τα άλλα, ήλθε να προστεθεί και η ´πανώλις´ θερίζοντας και αυτούς τους λίγους υπερασπιστές.
Σ? αυτό το σημείο θα πρέπει να εξάρουμε τον ηρωισμό και την αυτοθυσία, κατά την πολιορκία της Κρήτης από τους Τούρκους, των Καθολικών Μοναχών του Τάγματος του Αγίου Φραγκίσκου, που τις περισσότερες φορές περιθάλποντας ή και ενταφιάζοντας τους νεκρούς ´πανωλόβλητους´ έπεφταν και οι ίδιοι θύματα.
Απτά παραδείγματα της ευλάβειας των Κρητικών και των Βενετών, που ασφαλώς όλοι τους θα συνεισέφεραν, αφού όλοι τους κινδύνευαν, ήταν η οικοδόμηση ναών αφιερωμένων στον ´Αγιο Ρόκκο´, που θεωρείτο ο προστάτης Αγιος από την πανώλη τόσο στο Ηράκλειο όσο και στα Χανιά (στη Σπλάντζια).
Ο Αγιος Ρόκκος στα Χανιά δεν πειράχτηκε από τους Τούρκους -από τον φόβο προς τον Αγιο- και φρόντιζαν για τη συντήρησή του διατηρώντας εκεί στρατιωτικό φυλάκιο. Ηλθε κατόπιν η απελευθέρωση με την Κρητική Πολιτεία, που διατήρησε τον Ναό ως σταθμό Χωροφυλακής.
Το ´Λαζαρέτο´ των Χανίων απέχει από την παραλία της Νέας Χώρας, περίπου 1200 μέτρα. Το μήκος της νησίδας είναι περίπου 200 μ. και το πλάτος 70 μ. Το δε μέγιστο ύψος δεν περνά τα 3 μ.
Η προσέγγιση είναι δυνατή μόνο από τη Νότια πλευρά, ενώ στα υπόλοιπα σημεία είναι επικίνδυνη. Η παρουσία ´κοκκινοχώματος´ στη Νότια πλευρά πρέπει να συνδυαστεί με τη μεταφορά του από τη στεριά από τους Τούρκους για λόγους επιθετικούς, δηλαδή για τη δημιουργία μιας επικλινούς βατής ανάβασης για να συρθεί το ´τρομερό κανόνι´ που βομβάρδιζε ανηλεώς, τη Δυτική πλευρά του Χανιώτικου οχυρωματικού τείχους.
Αυτή λοιπόν τη νησίδα επέλεξαν οι Βενετοί για να κτίσουν το ´Λοιμοκαθαρτήριο´, το ´Λαζαρέτο τους´. Είχαμε, επομένως κι εμείς στα Χανιά το δικό μας ´ΝΗΣΙ´.

11866386_1618739345058752_887192932135809747_n
Το ´Λαζαρέτο´ των Χανίων οικοδομήθηκε τον 17ο αιώνα χάρη στη φροντίδα των ´Προβλεπτών Υγείας´| (Provveditori), (Διοικητές).
Το 1603, παρ? όλο που η οικοδομή είχε φθάσει στο ύψος των 10 ποδών, οι εργασίες διακόπηκαν ελλείψει υλικού.
Ομως, στις 27 Μαρτίου στα 1604, η Βενετική Γερουσία εξουσιοδότησε την άμεση αποστολή ξυλείας και σιδηρικών για να ολοκληρωθεί το έργο. Παρ? όλα αυτά, οι εργασίες αργοπορούσαν τόσο που η Γερουσία αναγκάστηκε να πιέσει -αποτελεσματικά αυτή τη φορά- τον Γενικό Προβλεπτή Κάνδιας, Γενικό Διοικητή, (Provveditore Generale), για να περατωθεί τό έργο.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα θεόρατα κύματα του Κρητικού Πελάγους πολλές φορές έφθαναν και μέχρι το οίκημα αυτό, το οποίο είχε κτισθεί στο νότιο μέρος της νησίδας και 2,50 μ. πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Ο Gerola, όταν επισκέφθηκε τη νησίδα, περίπου στα 1900, μπόρεσε να διακρίνει τοίχους που απείχαν ο ένας από τον άλλο και με διεύθυνση από Νότο προς Βορρά, 10,20 μ. επί 5,70 μ. και 13 μ. επί 5,70 μ. Το δε πάχος των τοίχων ήταν 1,15 μ.
Τον πρώτο χώρο, του οικήματος, τον βρήκε τελείως ανοιχτό. Τον δεύτερο, περικλειόμενο Δυτικά από έναν χαμηλό τοίχο 0,70 εκ. πάχος, τον τρίτο περικλειόμενο Ανατολικά από ένα παρόμοιο τοίχο ολίγων εκατοστών πάνω από τη γη και τον τελευταίο χώρο περικλειόμενο τόσο από τη μεριά του Βορρά όσο και από τη μεριά του Νότου. Παρατήρησε, επίσης, ο Gerola, μία στέρνα πελεκημένη στον βράχο στην περιοχή του τρίτου χώρου.
Σήμερα, βέβαια, ελάχιστα σημάδια παραμένουν και ο χώρος έχει σχεδόν ισοπεδωθεί τόσο, που ο επισκέπτης αδυνατεί να πιστέψει ότι αυτό ήταν ένα δημόσιο κτήριο Υγείας.
Αυτά που μπορείς να διακρίνεις σήμερα, από τα υπάρχοντα απομεινάρια είναι τα θεμέλια ενός κτίσματος μήκους 25μ., πλάτους 7μ. Το πάχος του τοίχου είναι 1,20 μ. περίπου.
Φαίνεται ότι οι Τούρκοι, στα 1645, την ισοπέδωσαν τη ´νησίδα Λαζαρέτο´, για να μπορέσουν να στήσουν στον ελάχιστα προσφερόμενο επίπεδο χώρο, το ´τεράστιο κανόνι´ τους αλλά και για να περιορίσουν στο ελάχιστο τον στόχο που πρόσφεραν με το κτήριο αυτό, στα κανόνια των πολιορκουμένων Βενετών και Κρητών.
Η ´νησίδα Λαζαρέτο´ στη δεκαετία του 1950 ήταν το σημείο εκκίνησης των κολυμβητών, που έπαιρναν μέρος στους κολυμβητικούς αγώνες μεγάλων αποστάσεων για να τερματίσουν στα παλιό λιμάνι των Χανίων, μπροστά από το Λιμεναρχείο.
Τότε, βέβαια, οι κολυμβητές είχαν να αντιμετωπίσουν το ´στοιχείο της θάλασσας´ και όχι τις σημερινές θερμαινόμενες και χλωριωμένες πισίνες.

*γεωλόγος
emiliodassira@yahoo.gr

Φωτογραφία!Chania aerial creations

 

 





Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.