GAZEP ήταν το παρατσούκλι που έδωσαν οι Τούρκοι στον ανυπότακτο, αγανακτισμένο και οικονομικά ακμαίο ,Νιπιθιανό Μαθιό Αποστολάκη, που γύρω στα 1850 έχτισε το μύλο του στη διακλάδωση του επαρχιακού οδικού δικτύου μετά το Αρκαλοχώρι προς Βιάννο στην είσοδο του οικισμού Νιπιδιτός.
Δίπλα στο μύλο έχτισε και χάνι που ξαπόσταιναν οι αλεστάδες και οι περαστικοί με τα ζώα τους.
Η επιλογή του σημείου που ο Γαζέπης (Gazep) έφτιαξε το μύλο και το χάνι δεν ήταν τυχαία. Ήταν το κεντρικότερο σημείο της περιοχής. Πέρασμα για τους Μπαρίτες, τους Βιαννίτες, τους Αρκαλοχωρίτες και τους Καστελλιανούς. Φυσούσε πάντα αέρας και η φτερωτή του μύλου γύριζε νύχτα μέρα…
Τον Μαθιό Αποστολάκη – Γαζέπη τον διαδέχτηκε ο γιος του Μιχάλης.
Την περίοδο της Γερμανικής κατοχής ο μύλος δεν έχασε τίποτα από την αίγλη του (οι Γερμανοί δεν τον πείραξαν) και το σημείο αυτό ήταν τόπος συγκέντρωσης των Ελλήνων που συμμετείχαν στην ΑΓΓΑΡΕΙΑ που επέβαλαν οι κατακτητές για την κατασκευή του αεροδρομίου και άλλων έργων.
Παροιμιώδης είναι η έκφραση στην περιοχή: Α! ΓΑΖΕΠΗ!! ( Α! ΜΟΥΛΑΡΙ!)
Μια μέρα φόρτωσαν το μουλάρι του Γαζέπη μαζί με άλλα ζώα το οδηγούσαν για αγγαρεία στο Καστέλι. Στο δρόμο ‘’τσίνησε και έφυγε. Ότι είναι το μουλάρι είναι και το αφεντικό (αντιδραστικό) .
Το 1950 περίπου το Μύλο τον ανέλαβε κάποιος κληρονόμος Καλούδης και τον επισκεύασε- συντήρησε. Λειτούργησε λίγα χρόνια και το μεγαλύτερο μερίδιο πέρασε μαζί με το γιο του Μαθιού, Μιχάλη Αποστολάκη , στο Γρηγόρη Κανακουσάκη εγγονό του Γαζέπη. Με την εμφάνιση των σύγχρονων εργοστασίων, άρχισε σιγά σιγά η παρακμή μέχρι που ο Μύλος εγκαταλείφτηκε…και λεηλατήθηκε…
Ο μύλος έχει χαρακτηριστεί (ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/1826/39580 Της 21—7-94) ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο στην πρώην κοινότητα Νιπιδητού ( Δήμος Μινώα Πεδιάδος)
κείμενο : Παπουτσάκη Βασιλική
φωτογραφίες: foto.kik
