Ο Πεντοζάλης ή Πεντοζάλι
Η ονομασία του συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (βήμα), την πέμπτη, δηλαδή, κατά σειρά ελπίδα για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους. Εχει δέκα βήματα, σε ανάμνηση της ημέρας κατά την οποία οι Σφακιανοί έλαβαν την απόφαση της Επανάστασης, της 10ης Οκτωβρίου 1769.
Ο πεντοζάλης φαίνεται να έχει τις ρίζες του στην Επανάσταση του Δασκαλογιάννη. Σύμφωνα με την παράδοση, ο χορός πήρε τη σύγχρονη μορφή του εκείνα τα χρόνια και πιθανόν προήλθε από τον μετασχηματισμό παλαιότερου, πυρρίχιου χορού, αποκτώντας και τους ανάλογους συμβολισμούς. Η ονομασία του συμβολίζει το πέμπτο ζάλο (βήμα), την πέμπτη, δηλαδή, κατά σειρά ελπίδα για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους.
Εχει δέκα βήματα, σε ανάμνηση της ημέρας κατά την οποία οι Σφακιανοί έλαβαν την απόφαση της Επανάστασης, της 10ης Οκτωβρίου 1769. Τέλος, η μουσική του αποτελείται από δώδεκα παρτές (μουσικές φράσεις), προς τιμήν των δώδεκα ηγετών του ξεσηκωμού. Κατά την παράδοση -όπως την κατέγραψε ο μουσικός Κωστής Παπαδάκης ή Ναύτης και την υποστηρίζει ο Ι. Τσουχλαράκης στο βιβλίο του «Οι χοροί της Κρήτης και αλλού»- στα μέσα του 1769 ο Δασκαλογιάννης ζήτησε από τον βιολάτορα της εποχής Στέφανο Τριανταφυλλάκη ή Κιώρο από το Γαλουβά Λουσακίων Κισσάμου να ετοιμάσει έναν πυρρίχιο χορό για την Επανάσταση. Χαρακτηριστικό είναι και το περιεχόμενο μιας επιστολής, στην οποία ως αποστολέας φέρεται ο Δασκαλογιάννης και ως παραλήπτης ο Κιώρος.
Εκτός του ότι φανερώνει την επικοινωνία των δύο ανδρών, η επιστολή ενισχύει την παράδοση, καθώς σ’ αυτήν γίνεται κεκαλυμμένη αναφορά για πέμπτο ζάλο και δώδεκα «κουμπάρους», υπονοώντας το επικείμενο κίνημα και τους δώδεκα ηγέτες του! Εως τις αρχές της δεκαετίας του 1960, στις επαρχίες Σελίνου και Κισάμου, όταν χόρευαν πεντοζάλη, στο άκουσμα κάθε σκοπού της μουσικής φώναζαν το όνομα του καπετάνιου στον οποίο αντιστοιχούσε ο σκοπός, προς τιμήν του Δασκαλογιάννη και των συντρόφων του.
Διαβάστε επίσης
Είναι καθαρά πολεμικός χορός και διαδηλώνει τον ξεσηκωμό, τη λεβεντιά, τον ηρωισμό και την ελπίδα. Αναφορές για την καταγωγή του χορού, γίνονται στους Μινωικούς Χορούς και τους Κουρήτες, οι οποίοι χορεύαν στα ίδια βήματα του σημερινού χορού με την Αρχαία Πυρρίχη, ενός ένοπλου χορού ανδρών και ιδίως της Αρχαίας Δωρικής πολιτείας. Ο Πυρρίχιος, ως δωρικός, πολεμικός χορός, χορευόταν και στην Αθήνα και στη Σπάρτη. Με το χρόνο διατηρήθηκε και διαμορφώθηκε ως “πεντοζάλης” και είναι ο χορός που χορεύεται τώρα στην Κρήτη.
Ο χορός αποτελείται από την εισαγωγή και τα ήρεμα βασικά βήματα. Ο Σιγανός χορεύεται, πολλές φορές με τη συνοδεία μαντινάδων, με αργά βήματα είτε προς τη φορά, είτε προς το κέντρο του κύκλου και στη συνέχεια καθώς ο ρυθμός γίνεται πιο γρήγορος, τα βήματα γίνονται κι αυτά πιο γρήγορα και πηδηχτά. Οι χορευτές αρχίζουν άλλοτε με το αριστερό πόδι και άλλοτε με το δεξί. Οι κινήσεις του χορού είναι 10, από τις οποίες οι 8 είναι καθαρά βήματα και 2 κινήσεις των ποδιών στο κενό. Το μαύρο κρουσάτο μαντήλι που φορά στο κεφάλι ο χορευτής μαρτυρά τις θυσίες και τη γενναιότητα του κρητικού λαού.
Πληροφορίες «κυριακάτικη δημοκρατία» .wikipedia.gr
