Η Αιγυπτιακή υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης στα Σπήλια και η εκκλησία

Η Αγία Ειρήνη βρίσκεται στο Β. τμήμα του νομού Ηρακλείου, σε λοφώδη τοποθεσία στις βόρειες απολήξεις του Γιούχτα, πάνω στο δρόμο προς Κνωσό και Αρχάνες. Aπέχει από το Ηράκλειο 8 χλμ

φωτογραφίες: Βασιλική Παπουτσάκη

Η Αγία Ειρήνη είναι ένας  φιλόξενος, διαμορφωμένος   τόπος, κατάλληλος  για εκδρομή.

Το Κνωσανό Φαράγγι (ή φαράγγι της Αγ. Ειρήνης) αποτελεί φυσική συνέχεια του όρους του Γιούχτα. Εκτείνεται νότια των Αρχανών (Άγιος Μάμας), διατρέχει τον οικισμό των Αρχανών στη θέση Κάτω Μύλος, την περιοχή Μυριστή, την Καρυδοκιανή υδατογέφυρα,  την υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης (Σπήλια) με συνολικό μήκος διαδρομής 5,7χλμ. και συνεχίζει βόρεια περνώντας από την Κνωσό. Το διασχίζει ο χείμαρρος Καίρατος ή Κατσαμπάς, ο οποίος περνώντας από την Αγία Ειρήνη και την Κνωσό καταλήγει στη θάλασσα, στην περιοχή Κατσαμπά. Η περιοχή του φαραγγιού, έχει χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου φυσικού κάλλους και έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000.

Η υδατογέφυρα της Αγίας Ειρήνης είναι η μεγαλύτερη κατασκευή σε όλο το μήκος του Βενετσιάνικου Υδραγωγείου του Μοροζίνι το οποίο μετέφερε το νερό στην πόλη του Ηρακλείου.

Ο Χάνδακας, το σημερινό Ηράκλειο είχε πάντοτε πρόβλημα λειψυδρίας. Ως τον 17ο αι. η πόλη υδρευόταν από πηγάδια με υφάλμυρο νερό, μικρές κρήνες και υδατοδεξαμενές που συγκέντρωναν τα νερά της βροχής. Το 1639 γνωρίζουμε ότι υπήρχαν 1270 πηγάδια και 273 δεξαμενές. Η διοχέτευση πηγαίου νερού στην κρήνη που σώζεται στη σημερινή πλατεία Κορνάρου από τον capitan generale Gian-Matteo Bembo το 1552 δεν έλυσε το πρόβλημα. Το υδραγωγείο, που στο εσωτερικό της πόλης διερχόταν από μια τρίλοβη γέφυρα, στη σημερινή πλατεία “Τρεις Καμάρες”, τροφοδοτούσε την Κρήνη που διατηρεί ως τις μέρες μας το όνομα του προβλεπτή Morosini στην Piazza delle Biade, σημερινή πλατεία Ελευθερίου Βενιζέλου ή επί το λαϊκότερο “Λιοντάρια”.

Ο γενικός προβλεπτής Φραγκίσκος Μοροζίνι σχεδίασε και υλοποίησε, με τη συνδρομή των μηχανικών Zorzi Corner, Raffaello Monnani και Francesco Basilicata, το μεγαλεπίβολο έργο της υδροδότησης, με την κατασκευή ενός υδραγωγείου μήκους 15 περίπου χιλιομέτρων, το οποίο μετέφερε τα νερά διαφόρων πηγών από τις βόρειες πλαγιές του Γιούχτα. Το έργο διήρκεσε 14 μόλις μήνες και εγκαινιάστηκε την ημέρα της εορτής του πολιούχου Αγίου Μάρκου, στις 25 Απριλίου του 1628.

Η κρήνη έχει μια πολύλοβη δεξαμενή κοσμημένη με ανάγλυφες παραστάσεις από το θαλάσσιο βασίλειο (τρίτωνες, δελφίνια, μυθολογικά τέρατα, θαλάσσιους δαίμονες) καθώς και οικόσημα. Το νερό έτρεχε από το στόμα τεσσάρων αξονικά τοποθετημένων λεόντων, που στηρίζονταν σε βάθρο στο κέντρο της κρήνης και υποβάσταζαν μαρμάρινη λεκάνη. Την αρχική κατασκευή επέστεφε μαρμάρινο άγαλμα του Ποσειδώνα σε κλίμακα μεγαλύτερη της φυσικής, γι’ αυτό και το μνημείο συχνά αποκαλούνταν Κρήνη του Γίγαντα ή Τζιγάντε. Αν και σήμερα δε βρίσκεται σε λειτουργία, διατηρείται σε σχετικά καλή κατάσταση, με εξαίρεση το άγαλμα του Ποσειδώνα που καταστράφηκε, είτε από σεισμό, είτε από ανθρώπινο χέρι κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατοχής της πόλης.

,

,

πληροφορίες:rural-heraklion.gr , users.sch.gr