Ελεύθερνα- Το μυστήριο της Ορθής Πέτρας

Η μικρότερη βιτρίνα του Αρχαιολογικού Μουσείου Ελεύθερνας Κρήτης είναι και η πιο εντυπωσιακή. Όχι μόνο επειδή είναι γεμάτη χρυσά εκθέματα, κυρίως κοσμήματα, μοναδικής τέχνης. Κυρίως επειδή αφηγείται μια συγκλονιστική ιστορία, από αυτές που ο Νίκος Σταμπολίδης έχει αποκαλύψει μέσα από την ανασκαφική του σκαπάνη.

Την ιστορία τεσσάρων γυναικών, ιερειών ή/ και πριγκιπισσών, που πέθαναν μετά από επιλογή τους, και ενταφιάστηκαν μαζί. Στην περίπτωσή τους βρίσκει ερμηνεία ο όρος της οικειοθελούς θυσίας, όπως συμπεραίνουν ο κ. Σταμπολίδης και ο ανθρωπολόγος Αναγνώστης Αγελαράκης, που ερευνούν τα σκελετικά κατάλοιπα του τάφου τους από το 2009 και ετοιμάζονται να κοινοποιήσουν τα ευρήματά τους.

Στον τάφο τους, που βρίσκεται στο Νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας, εναποτέθηκε πρώτα η μικρότερη, μια κοπελίτσα 13,5 ετών. Μετά έβαλαν τη 16χρονη, στη συνέχεια την 28χρονη και τέλος την 72χρονη, καθιστή, όπως θάβονται σήμερα οι Πατριάρχες. Τα μέλη τους βρίσκονταν σε αρμονία μεταξύ τους, δηλαδή κάποια χέρια και πόδια ακουμπούσαν με άκρα άλλης ή με αντικείμενα που είχαν τοποθετηθεί εκεί, αλλά όχι τυχαία. Τάφηκαν σε στάσεις που στο σύνολό τους θυμίζουν τελετουργία, όπως τελετουργικός θα πρέπει να ήταν και ο θάνατός τους. Που οι δύο καθηγητές αρνούνται ότι ήταν αυτοκτονία. Αλλά τελικά, όπως και να ονομαστεί, όλα συγκλίνουν προς την αυτοθυσία.

Το μυστήριο της Ορθής Πέτρας
Οι προθήκες με τα κοσμήματα των «ιερειών/πριγκιπισσών»
στο νέο Αρχαιολογικό Μουσείο Ελεύθερνας.

Δεν φέρουν τραύματα. Είχαν συγγένεια μεταξύ τους, τουλάχιστον οι τρεις νεότερες, όπως δείχνει συγκεκριμένη οδοντική διαμόρφωση και είχαν τραφεί με τροφές πλούσιες. Με μέλι και με φρούτα άφθονα. Τα οστά τους ερευνήθηκαν από τον κ. Αγελαράκη, που έχει ενταχθεί στην ομάδα του καθηγητή Νίκου Σταμπολίδη και είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Adelfi. Eνταφιάστηκαν πριν από τα μέσα του 7ου αι. π.Χ. στο νεκροταφείο της Ορθής Πέτρας, μέσα σε ένα μνημειακής κατασκευής λίθινο κτήριο. Ένα δωμάτιο, με δύο  χαμηλούς  πεσσούς (βωμούς;)  και μια σειρά αγγείων κοντά στο τοίχο. Οι νεκρές φορούσαν πολυτελή ενδύματα με ραμμένα επάνω χρυσά ελάσματα και  χρυσές ταινίες κάλυπταν κάποια μέλη του σώματός τους. Ανάμεσα στα προσωπικά τους αντικείμενα ήταν μινωϊκοί σφραγιδόλιθοι (δείγμα εξουσίας), σκαραβαίοι από την Αίγυπτο ή τη Φοινίκη και τμήματα από αλυσίδα (μοναδικής ζυγαριάς ή από κλειδί ιερού).

Ποιες να ήταν  άραγε; Γιατί πέρασαν στον κάτω κόσμο  και οι τέσσερις μαζί σε «διάταξη» τέτοια ώστε να «συνεχίσουν» το έργο τους υπηρετώντας όλες μαζί κάποιον θεό ή άλλον; Ήταν πριγκίπισσες,  ιέρειες ή και τα δύο μαζί;  Τι ρόλο έπαιζαν στην κοινωνία της αρχαίας Ελεύθερνας; Πολύ κοντά στη λύση αυτού του μυστηρίου φαίνεται πως βρίσκεται η ανθρωπολογική εξέταση του υλικού, σύμφωνα με όσα ανέφεραν οι Νίκος Σταμπολίδης και Αν. Αγελαράκης, στο πλαίσιο της ξενάγησης των δημοσιογράφων στο Μουσείο του αρχαιολογικού χώρου της Ελεύθερνας τα εγκαίνια του οποίου θα γίνουν στις 19 Ιουνίου.
Το εύρημα δεν είναι καινούριο. Η ερμηνεία του όμως θα καταπλήξει, σύμφωνα με τους δύο επιστήμονες οι οποίοι δεν θέλησαν προς το παρόν να αποκαλύψουν τα στοιχεία που τους οδηγούν σε ένα ασφαλές συμπέρασμα. Όπως ωστόσο έχει γράψει ο κ. Αγελαράκης στον κατάλογο της έκθεσης «Πριγκίπισσες της Μεσογείου», που έγινε στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης και όπου παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά οι «πριγκίπισσες ιέρειες» της Ελεύθερνας, «σε μια χρονική συγκυρία, ίσως ενεργοποιημένη από ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, και απόλυτη έκφραση ανιδιοτελούς θυσίας, (….) μια ουσία με βλαβερή επίδραση και ενδεχομένως με την ιδιότητα ενός υπνοφόρου προδρόμου, που σκοπό είχε να επικαλεστεί την Άτροπο να δράσει, να επέτρεψε στις τέσσερις κυρίες να κάνουν μαζί την υπέρβαση και να συνεχίσουν αιώνια, σε συντροφικότητα, τα καθήκοντα και τις λειτουργίες τους στα λιβάδια με τους ασφοδέλους του Άδη».
Το μυστήριο της Ορθής Πέτρας

Η κάθοδος ωστόσο των πολιτιστικών συντακτών  στην Κρήτη για τα εγκαίνια ενός Μουσείου που κτίστηκε σε χρόνο ρεκόρ (από το 2013-2016) προκειμένου να στεγάσει τους κόπους της έρευνας του Νίκου Σταμπολίδη και των φοιτητών του 30 ετών, είχε κι άλλες, πολλές εκπλήξεις. Η πρώτη ήταν το ίδιο το Μουσείο, ένα μουσείο αντάξιο της εποχής μας, που υλοποιεί με τον καλύτερο τρόπο το όνειρο του κ. Σταμπολίδη. Είναι ένα μεγάλο μουσείο, που θα κάνει τη διαφορά, καθώς διαθέτει όλα τα «ατού»: έχει εξαιρετική κεντρική ιδέα, άριστη εκτέλεση, χρήση σύγχρονων τεχνολογιών, σπουδαία επαφή του θεατή με τη γνώση. Επίσης, έχει δυνατότητες απεριόριστης ανανέωσης, καθώς η ανασκαφή που συνεχίζεται φέρνει διαρκώς το φως νέα, συναρπαστικά ευρήματα.

Το ενδιαφέρον των ντόπιων για το άνοιγμα του μουσείου είναι τεράστιο. Από τους ξεναγούς που είναι ήδη έτοιμοι για τις ξεναγήσεις τόσο στην νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας με τις ομηρικού τύπου καύσεις  των πολεμιστών και τις ταφές γυναικών, παιδιών και υπερηλίκων σε τεράστια ξαπλωτά πιθάρια όσο και στο Μουσείο, αλλά και τους επιχειρηματίες εστίασης που θα σφάξουν 80 κατσίκια για το παραδοσιακό κρητικό  γλέντι που θα ακολουθήσει των εγκαινίων. Οι διοργανωτές αναμένουν πάνω από 1.200 άτομα στα εγκαίνια, καθώς τόσες είναι οι αποδοχές προσκλήσεων. Προφανώς και ο αριθμός θα διπλασιαστεί, αφού από στόμα σε στόμα κυκλοφορεί η φήμη- πέρα για πέρα αληθινή- πως κάτι μεγάλο γεννιέται έξω από το Ρέθυμνο.

Το νέο μουσείο, που αποτελεί καρπό συνεργασίας ανάμεσα στο Πανεπιστήμιο Κρήτης και την Αρχαιολογική Υπηρεσία του υπουργείου Πολιτισμού, θα ενταχθεί στο δίκτυο μουσείων Ρεθύμνου. Όπως αναφέρει η έφορος αρχαιοτήτων Ρεθύμνου, η εφορεία έχει ήδη ετοιμάσει την Προσωρινή Εκθεση του Αρχαιολογικού Μουσείου Ρεθύμνου και το Μουσείο Αρκαδίου, δύο έργα μικρότερης έκτασης, επίσης δύσκολα αλλά και ωραία.

Πηγή: Αντ. Καρατάσου, Liberal

 





Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.