To μικρό Σεράι στην οδό Ευρώπης στο Ηράκλειο

Στην καρδιά της πόλης του Ηρακλείου, στην οδό Ευρώπης αντιστέκεται ακόμα στο χρόνο, το “Μικρό Σεράι”, ένα από τα χαρακτηριστικότερα και πιο σημαντικά δείγματα οικοδομημάτων της Βαλκανικής Αρχιτεκτονικής. Χτίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, το 1880 περίπου και εκεί κατοικούσε αρχικά η οικογένεια Τοσούνογλου.

Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας στο “Μικρό Σεράι” κατέλυαν οι απεσταλμένοι των Κιοπρουλήδων οι οποίοι σύμφωνα με την επικρατέστερη εκδοχή ήταν γνωστοί μάστορες της εποχής κυρίως γεφυροποιοί. Το 1933 το Μικρό Σεράι αγοράζεται από το Θωμά Φανουράκη ως ανταλλάξιμο από την Τράπεζα της Ελλάδος.

Ο Θωμάς Φανουράκης αναθέτει τότε την αναπαλαίωση και την ανακατασκευή του κτιρίου στον πιο γνωστό αρχιτέκτονα της εποχής, τον Κυριακού, ο οποίος “βάζει” όλο το μεράκι του και τις γνώσεις του και μετατρέπει το σπίτι σε στολίδι. Στο “Μικρό Σεράι” γεννιούνται λίγα χρόνια μετά οι σημερινοί ιδιοκτήτες του, τα αδέλφια Δημήτρης και Αντρέας Φανουράκης.

3

Η “Π” επικοινώνησε με τον έναν εκ των δυο ιδιοκτητών τον Καρδιολόγο Δημήτρη Φανουράκη ο οποίος μας είπε χαρακτηριστικά: “Το ότι αυτό το κτίριο υπάρχει ακόμα και στολίζει την “άχαρη” πόλη μας, οφείλεται αποκλειστικά στη μητέρα μου τη Μαρία Φανουράκη, η οποία παρά τις όποιες οικονομικές δυσκολίες – αν και χήρα με δυο παιδιά να σπουδάζουν – αντιστάθηκε σθεναρά στους εργολάβους που “ξεκλήρισαν” ολόκληρη την περιοχή με τις αντιπαροχές. Το Μικρό Σεράι, αν δεν ήταν η Μαρία Φανουράκη τώρα θα ήταν κι αυτό πολυκατοικία όπως τόσα άλλα διατηρητέα. Κάποτε, ολόκληρη η οδός Ευρώπης ήταν ένα στολίδι από μόνη της με πολλά αρχοντικά παλιά κτίρια, βουβοί μάρτυρες μιας άλλης εποχής. Τώρα έχει απομείνει μόνο το “Μικρό Σεράι”.

Πριν από 10 χρόνια οι απόγονοι της οικογένειας Τοσούνογλου που τώρα ζουν στην Κωνσταντινούπολη επισκέφθηκαν την οικογένεια Φανουράκη και το “Μικρό Σεράι”. Ο κ. Δημήτρης Φανουράκης θυμάται:

“Ήρθαν και είδαν το σπίτι. Ήταν μια πολύ συγκινητική στιγμή. Θυμόντουσαν πολλά από το σπίτι. Πολλά όμως είχαν αλλάξει… Όπως οι μπροστινές αποθήκες που δεν υπάρχουν πια. Μας είπαν πολλές ιστορίες...”. Τον Οκτώβριο του 1979 το “Μικρό Σεράι” χαρακτηρίστηκε διατηρητέο και 4 μήνες αργότερα, στις 26 Φεβρουαρίου του 1980 η απόφαση αυτή δημοσιεύτηκε στο Φύλλο της Κυβερνήσεως.

Το κτίσμα είναι διώροφο αλλά σε ένα τμήμα του σχηματίζεται και τρίτο επίπεδο. Στεγάζεται με ξύλινη κεραμοσκεπή στέγη. Η κάτοψή του αναπτύσσεται σε σχήμα Γ. Οι δυο πτέρυγες ανοίγονται σε ευρεία αυλή. Το ισόγειο είναι κατασκευασμένο από πέτρα ενώ οι όροφοι είναι ξυλόπηκτοι. Στο εσωτερικό του οικοδομήματος διατηρούνται σημαντικά κατασκευαστικά και λειτουργικά στοιχεία όπως χαμάμ, κρήνη, κόγχες και θυρώματα.

Η ευρεία χρήση του ξύλου χαρακτηρίζει μορφολογικά το κτίσμα. Στις όψεις δημιουργούνται με ξύλο, ενδιαφέρουσες κατασκευαστικά και μορφολογικά λύσεις, μοναδικές στην πόλη: Παράθυρα εν σειρά υπέρθυρα, γείσα, ψευδοπαραστάσεις και ανοιχτοί εξώστες με τα κιγκλιδώματά τους.

Τα τελευταία 4 χρόνια το ένα κομμάτι του κτιρίου λειτουργεί ως καφετέρια χωρίς να έχει χάσει τον παραδοσιακό του χαρακτήρα. Το “Μικρό Σεράι” αναπαλαιώθηκε και πάλι, με έξοδα της οικογένειας Φανουράκη και αρχιτέκτονα τον Κώστα Οικονομάκη ο οποίος δούλευε κάτω από την εποπτεία της 7ης εφορείας νεώτερων μνημείων Ηρακλείου. Το μεγάλο παράπονο του Δημήτρη Φανουράκη είναι η αδιαφορία της πολιτείας οσον αφορά στα διατηρητέα κτίσματα. “Η πολιτεία δεν κάνει τίποτα. Αδιαφορεί πλήρως. Το μόνο που την ενδιαφέρει είναι να προβάλλει τις φωτογραφίες όλων αυτών των στολιδιών. Μα μέχρι πότε θα διατηρούνται; Μέχρι πότε θα υπάρχουν ξεχασμένα απo όλους;”. Ερωτηθείς για τα μελλοντικά σχέδια των ιδιοκτητών όσον αφορά στο “Μικρό Σεράι” ο κ. Φανουράκης ήταν κατηγορηματικός: “Να το ξεχάσουνε. Εμείς το θέλουμε και θα το κρατήσουμε μόνο και μόνο για να το βλέπουμε και να το θαυμάζουμε”.

 Σημ.: Τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του κτιρίου είναι από το βιβλίο “Το Ηράκλειο εντός των Τειχών” της Χρ. Τζομπανάκη.

φωτογραφίες: βασιλική Παπουτσάκη

πηγή Αγνωστες γωνιές στο Δήμο Hρακλείου





Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.