Γίνεται μεγάλη συζήτηση τελευταία (και ορθώς) για το γεγονός ότι η Πολιτεία δεν έχει εντάξει κανένα μνημείο της Κρήτης στα προστατευόμενα μνημεία της ΟΥΝΕΣΚΟ.
Υπάρχει όμως ένα μνημείο ενταγμένο στο δίκτυο των μνημείων που με κάποιο τρόπο σχετίζεται με την Κρήτη.
Ποιο είναι αυτό;
Το 1990, το ελληνικό κράτος ενέταξε στον κατάλογο τρία βυζαντινά μοναστήρια, τη Μονή Δαφνίου στην Αττική, τη νέα Μονή Χίου στη Χίο και τη Μονή Οσίου Λουκά στη Βοιωτία.
Το iscreta.gr, “ταξίδεψε” στη Βοιωτία και παρουσιάζει πως σχετίζεται η Κρήτη με τη Μονή του Οσίου Λουκά
Πως μπορεί να σχετίζεται η Κρήτη με κάποια από αυτές τις μονές και συγκεκριμένα με τη Μονή Οσίου Λουκά; Η Μονή Οσίου Λουκά βρίσκεται στη δυτική πλαγιά του Όρους Ελικών, κάτω από την ακρόπολη του Αρχαίου Στείριου. Η μοναστική δραστηριότητα ξεκινάει πιθανόν τον Όσιο Λουκά. Αυτός, ασκήτευσε τα τελευταία χρόνια της ζωής του, από το 946 έως το 953. Βέβαια είναι πολύ πιθανό η μοναστική ζωή να είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα. ο Όσιος, από οικογένεια προσφύγων από την Αίγινα, γεννήθηκε στο χωριό Καστρί Φωκίδας το 896. Εζησε ως μοναχός στην Αθήνα και σε διάφορα μοναστήρια της Φωκίδας και της Κορινθίας. Έπειτα από 35 χρόνια μοναστικού βίου το 946 εγκαταστάθηκε στην τοποθεσία όπου βρίσκεται σήμερα η Μονή.
Την περίοδο που ο Όσιος Λουκάς μόνασε στη μονή που αργότερα πήρε το όνομά του, προέβλεψε είκοσι χρόνια πριν, την ανακατάληψη της Κρήτης από τους Βυζαντινούς με τη φράση «Ρωμανός Κρήτην χειρούται» (941). Την εποχή εκείνη ήταν αυτοκράτορας ο Ρωμανός Α. Είπε λοιπόν «ουχ ούτος αλλ’ έτερος», δηλαδή η Κρήτη θα απελευθερωθεί επί βασιλείας Ρωμανού αλλά όχι του Α. Η Βυζαντινή Αυτοκρατορία, επανειλημμένως προσπαθούσε να ανακτήσει την Κρήτη από τους Άραβες με συνεχείς αποτυχίες.
Ήδη το Μοναστήρι είχε χρηματοδότηση από ιδιώτες και το κράτος, αλλά με την ανακατάληψη της Κρήτης το 961, επί βασιλείας του Ρωμανού Β, θεωρήθηκε ότι επρόκειτο περί προφητείας. Η Μονή χρηματοδοτείται τότε πλουσιοπάροχα, ονομάζεται «Βασιλομονάστηρο» και αποκτά μεγάλη δύναμη. Τότε χτίζεται ο μεγαλοπρεπής Ναός.
Κατά την διάρκεια της Φραγκοκρατίας, όταν στα 1204, μετά την Δ΄ Σταυροφορία η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Φράγκων, ο Βονιφάτιος ο Μομφερρατικός, βασιλιάς της Θεσσαλονίκης, κατέβηκε στη Στερεά Ελλάδα, έδιωξε τούς Ορθόδοξους Έλληνες μοναχούς από τον Όσιο Λουκά και εγκατέστησε Λατίνους. Στη συνέχεια, ο πρίγκιπας της Αχαΐας Γοδεφρέδος Β΄ Βιλλαρδουίνος (1218-1245) λεηλάτησε τούς εναπομείναντες θησαυρούς της Μονής και τους μετέφερε στη Ρώμη.
Στα χρόνια του Δουκάτων Αθηνών-Θηβών (1205-1308) η οικογένεια των ντε λα Ρος κατείχε το μοναστήρι σαν αναπόσπαστο κληροδότημά της. Οι Καταλανοί το 1311, πραγματοποίησαν μία ακόμη λεηλασία. Όμως, όταν επισκέφθηκε το μοναστήρι ο πρώτος περιηγητής το 1436, ο λόγιος της Δύσης Κυριακός ο Αγκωνίτης, βρήκε τη Μονή σε καλή κατάσταση και την ξεχώρισε από όλα τα μοναστήρια της Ελλάδας.
Ο Γάλλος περιηγητής Ιάκωβος Σπόν, που επισκέφθηκε τη Μονή το Φεβρουάριο του 1676, αναφέρει ότι ήταν «ακμαιοτάτη και καλλίστη», ενώ ο Άγγλος περιηγητής Τζώρτζ Ουέλερ που την επισκέφθηκε τον ίδιο χρόνο, γοητεύτηκε τόσο πολύ, ώστε ήθελε και αυτός να ασκητέψει εκεί.
Μεσολάβησαν η ανταρσία των Αλβανών του Μοριά (1677), η εξέγερση των Μανιατών και των Αιτωλοακαρνάνων αρματολών (1685), η επανάσταση της Βοιωτίας και της Φωκίδας (1687), με οδυνηρές συνέπειες για το μοναστήρι.
Στον πόλεμο Οθωμανών και Ενετών (1714-15) λεηλατήθηκε. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης Παπαζώλη – Ορλώφ το 1770, ο αρματωλός Ανδρίτσος μετέβαλε το μοναστήρι σε στρατόπεδο, με αποτέλεσμα να υποστεί η Μονή ζημιές από τους Οθωμανούς.
Στην Επανάσταση του 1821 η Μονή έγινε ορμητήριο της Ρούμελης. Ο Δεσπότης Σάλωνων, ευλόγησε στις 27 Μαρτίου 1821 τα όπλα και κήρυξε την Επανάσταση. Μετά την πυρπόληση της Λιβαδειάς τον Ιούνιο του 1821 από τον Ομέρ Βρυώνη, οι διασκορπισμένοι επαναστάτες συγκεντρώθηκαν στον Όσιο Λουκά και ξεκίνησαν για την επιστροφή στο Μοριά. Από τον Όσιο Λουκά πάλι, ξεκίνησε λίγους μήνες αργότερα ο Οδυσσέας Ανδρούτσος και ξαναπήρε τη Λιβαδειά. Κατά την κάθοδο του Δράμαλη οι Οθωμανοί αποτελείωσαν ότι απέμεινε στον Όσιο Λουκά (1822, 1823). Η Μονή διέθεσε την τεράστια περιουσία της στον αγώνα.
Μετά την απελευθέρωση, επί Καποδίστρια, το μοναστήρι ερήμωσε, όπως και κατά τη διάρκεια της μεσοβασιλείας (1831-1833), της βασιλείας του Όθωνα (1833-1862) και στη μεσοβασιλεία του 1862-1863.
Με τον ερχομό του Γεωργίου του Α΄ (1863-1913) άρχισαν επισκευές στα κτίρια και ενισχύθηκαν τα οικονομικά της Μονής.
Το 1943 υπέφερε και πάλι από τους κατακτητές Γερμανούς.
ΠΩΣ ΝΑ ΠΑΤΕ:
Από τον Πειραιά, με αυτοκίνητο πάρτε την Εθνική οδό για Θεσσαλονίκη (Ε75) για 108 χιλιόμετρα.
Βγείτε στην έξοδο για Κάστρο. Ακολουθείστε την Εθνική Κάστρου Λειβαδιάς 46 χιλιόμετρα.
Βγείτε στην έξοδο για Αντίκυρα (δεξιά). Μπείτε στον ιστορικό οικισμό του Διστόμου (2 χλμ) και στην πλατεία στρίψτε αριστερά, και κινηθείτε για 9 χιλιόμετρα για τον προορισμό.
Χρόνος περίπου 2 ώρες.
ΑΛΛΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ ΓΙΑ ΕΠΙΣΚΕΨΗ:
Θήβα: Επισκεφτείτε το μουσείο της σπουδαίας αρχαίας πόλης
Λειβαδιά: Επισκεφτείτε την περιοχή «Κρύα» με τις πηγές, τα τρεχούμενα νερά, τα πλατάνια και τις πολύ όμορφες ταβέρνες.
Δίστομο: Επισκεφτείτε την ιστορική πόλη και το Μουσείο θυμάτων ναζισμού και το μαυσωλείο.
Δελφοί: Επισκεφτείτε το σπουδαίο αρχαιολογικό χώρο των Δελφών
Αράχωβα: Επισκεφτείτε την όμορφη πόλη της Αράχωβας και συνδυάστε με σκι.
Η περιοχή έχει πολύ αρχαιολογικό και φυσιολατρικό ενδιαφέρον και ενδείκνυται για διακοπές όλο το χρόνο.
Για το iscreta.gr Γιώργος Παπουτσάκης