Αναδρομή στο βιομηχανικό παρελθόν των Χανίων

Παλιά ιστορικά βιομηχανικά και βιοτεχνικά εργοστάσια του Νομού Χανίων, σημερινά κατάλοιπα της βιομηχανίας διάσπαρτα στην πόλη και στην ύπαιθρο μαρτυρούν μια εποχή οικονομικής άνθισης που στα Χανιά άρχισε κάπου στα μέσα του19ου αιώνα και ολοκλήρωσε ένα μεγάλο κύκλο με την αποβιομηχάνιση του τέλους του 20ου αιώνα. Στο πέρασμα του χρόνου λίγα μέρη του διασώθηκαν ενώ άλλα χάθηκαν και πλέον μόνο κάποια ίχνη μαρτυρούν την παλιά αίγλη αυτών των τεχνικών μνημείων που χρήζουν προστασίας.

Oλος αυτός ο μνημειακός πλούτος αποκαλύφθηκε μέσα από το συνέδριο για την βιομηχανική κληρονομιά στην Ελλάδα, που πραγματοποιήθηκε πρόσφατα στο Κέντρο Αρχιτεκτονικής της Μεσογείου επιχειρώντας μια αναδρομή στη δυναμική πορεία που κατέγραψε η βιομηχανική και βιοτεχνική παραγωγή, και αναζητώντας προσπάθειες προστασίας της βιομηχανικής κληρονομιάς ως αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού μας. Στο πλαίσιο αυτό οι “διαδρομές” επέλεξαν να παρουσιάσουν κάποιες ιστορικές βιομηχανίες και βιοτεχνίες των Χανίων που από το 1865 συνέδεσαν τη λειτουργία τους με την οικονομική και κοινωνική εξέλιξη του τόπου, όπως τις κατέγραψε μέσα από την ενδιαφέρουσα έρευνά της η  αρχιτέκτονας μηχανικός Πατρίτσια Γεωργακάκη.

Eλαιουργία – Σαπωνοποιία ΑΒΕΑ (ΑΒΕ Ανατολή)
Ιδρύθηκε το 1889 στην Ακτή Κανάρη Νέας Χώρας από ένα Γάλλο χημικό και αποτέλεσε το πρώτο πυρηνελαιουργείο που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα κι αυτό ως αποτέλεσμα μιας διεθνούς καινοτομίας για την εκχύλιση του πυρηνελαίου από την ελαιοπυρήνα. Επειδή το σαπούνι παράγεται από τα υποπροϊόντα του λαδιού, την εποχή εκείνη παράγεται σε μεγάλες ποσότητες και εξάγεται σε πολλά μέρη του κόσμου στηρίζοντας την οικονομία του νησιού. Το προϊόν αυτό εξαγόταν στη Γαλλία για τις παραγωγές των σαπωνοποιιών της Μασσαλίας. Μέχρι το 1916 αποτελεί ιδιοκτησία των Γάλλων.
Το 1916 αγοράζεται από Χανιώτες και λειτουργεί με μεγάλη επιτυχία έως τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο στη διάρκεια του οποίου υπέστη μεγάλες ζημιές. Το 1950 ανακατασκευάζεται και μετατρέπεται σε ανώνυμη εταιρεία. Μέχρι το 1994 λειτούργησε στην Ν. Χώρα ενώ σήμερα λειτουργεί στις νεότερες εγκαταστάσεις της στη θέση Παπαδιανά – Κεραμειών.

  • Κυλινδρόμυλοι Σούδας 

Ο Πολογιώργης και ο Θεόδωρος Σουλάκος έφτιαξαν το 1922 μια ομόρρυθμη εταιρεία στο λιμάνι της Σούδας. Το 1941 καταστράφηκαν ολοσχερώς από τους βομβαρδισμούς. Ανακατασκευάζονται το 1950 από τους Μανουσάκη, Γαγάνη, Κουτρουμπά σε επταώροφο κτήριο με υπερσύγχρονα για την εποχή μηχανήματα με την ονομασία Κυλινδρόμυλοι Κρήτης, που το καθιστά μοναδικό στη ανατολή. Μετατρέπεται σε Ανώνυμη Εταιρεία, επεκτείνεται ακόμα και την περίοδο της αποβιομηχάνισης, παράγοντας εκτός από άλευρα και ζωοτροφές. Σήμερα λειτουργεί ακόμα και έχει προσθέσει εκτός από κτηριακές εγκαταστάσεις και έναν νέο τομέα αυτό των τυροκομικών.

Συνεταιρισμός σταφιδοπαραγωγών “Σταφιδική”

Ιδρύθηκε το 1929 με την συμμετοχή 24 συνεταιρισμών σταφίδας της περιφέρειας Χανίων. Στεγάστηκε στον χώρο μεταξύ της οδού Καλλεργών και της Ακτής Ενώσεως σ’ ένα τριώροφο κτήριο. Η βόρεια πλευρά βρίσκεται επί της προκυμαίας απ’ όπου γίνονταν κατευθείαν οι φορτώσεις. Σ’ αυτήν εργάζονταν το 1954 περί τα 100-300 άτομα. Το κτήριο κατεδαφίστηκε τη δεκαετία του ’90

Εργοστάσιο χυμοποίησης Κ. Μανωλικάκης
Το εργοστάσιο επεξεργασίας καφέ Κ. Μανωλικάκης -το πρώτο στην Κρήτη-  πρωτοεγκαταστάθηκε το 1886 στην πλατεία Κάτωλα (στη θέση που βρίσκεται σήμερα το κατάστημα Μπαρμπόπουλος). Το 1905 μεταφέρθηκε στην οδό Μουσούρων 18 ως χώρος πρατηρίου πώλησης ενώ το εργαστήριο χυμοποίησης λειτουργούσε στην οδό Θράκης και Αγίας Λαύρας (έχει κατεδαφιστεί). Το 1949 έως το 1977 δραστηριοποιήθηκε στην παραγωγή χυμού συμπυκνωμένων φρούτων. Σήμερα έχει εγκαταστάσεις στο ΒΙΟ.ΠΑ., ενώ το πρατήριο στην οδό Μουσούρων λειτουργεί ως καφεκοπτείο.

  • Νηματουργία- Λαναροκλωστήριο Αφων Αποστολόπουλου 

Τα πρώτα ίχνη της βιοτεχνίας ανάγονται στο 1922 όταν από την Μ. Ασία ο Νίκος Κετσετζής με τον αδελφό του φθάνουν στην Κρήτη.
Η πρώτη εγκατάσταση της βιοτεχνίας τους γίνεται σε κτήριο στην περιοχή της Σπλάντζιας του Αγ. Νικολάου το οποίο δεν εντοπίζεται και μάλλον έχει καταστραφεί κατά τους βομβαρδισμούς. Το 1929 τους παραχωρείται οικόπεδο στην οδό Σμύρνης, όπου κατασκευάζουν ένα νέο λαναροκλωστήριο που καταλάμβανε μια έκταση 500τ.μ.  Το 1950 αγοράζουν άλλο ένα τμήμα όμορο του εργοστασίου τους, στον αρ. 11 της οδού Σμύρνης, όπου και κατασκεύαζαν κουβέρτες, υφαντά και φλοκάτες με την πρώτη ύλη να έρχεται κατευθείαν από τα χωριά του νομού.
Σήμερα το αρχικό κτήριο δεν διασώζεται άλλα συνεχίζεται η δραστηριότητα του σε μικρότερη έκταση στην οδό Σμύρνης.

Χύτευση Παπαδάκης
Στην οδό Χάληδων, στον χώρο του παλιού χαμάμ, από το 1940 έως το 1990 στεγαζόταν και λειτούργούσε  καμπανοχυτήριο ιδιοκτησίας Γεώργιου Παπαδάκη. Σήμερα το κτίσμα υφίσταται με άλλη χρήση ενώ η επιχείρηση έχει μεταφερθεί στην Αγιά.

  • Βυρσοδεψεία – Ταμπακαριά

Τα Βυρσοδεψεία κάνουν την εμφάνιση τους κατά την αιγυπτιακή κυριαρχία στην Κρήτη δηλαδή από το 1830-1845.
Η επεξεργασία το πρώτο διάστημα είναι χειροκίνητη και η θάλασσα αποτελούσε “φυσική δεξαμενή” για την επεξεργασία των δερμάτων. Η μεγάλη άνθιση αρχίζει με την έλευση των Μικρασιατών (1923) οι οποίοι επίσης κατέχουν τεχνογνωσία και χειροκίνητα μηχανήματα που αντικαθιστούν την σκληρή χειρωνακτική δουλειά.
Από την οδό Βιβιλάκη στην Χαλέπα επεκτείνονται και στην περιοχή της Αγίας Κυριακής.
Ο εξηλεκτρισμός του νομού έφερε την αύξηση της παραγωγής δερμάτων και τη δημιουργία ενός ολόκληρου συγκροτήματος βυρσοδεψείων που ονομάζονται και σήμερα Ταμπακαριά. Από το 1950 και μετά, παράλληλα με την βυρσοδεψία αναπτύσσονται και βιοτεχνίες δερμάτινων ειδών που λειτούργησαν μέχρι το 1970 όπως τη Βιοτεχνία Καράκη (1950) που εξελίχθηκε αργότερα από τον γιο του Βασίλη σε βιοτεχνία που απασχολούσε 75 άτομα αλλά σταμάτησε τη λειτουργία του το 1991, τη βιοτεχνία Καλογερή στη Χρ. Επισκόπου, τη βιοτεχνία Μαρκουλάκη στη Σκρυδλώφ και τη βιοτεχνία Δασκαλογιάννη στην οδό Χάληδων.
Κατά το 1950 λειτουργούν 80 βυρσοδεψεία. Σήμερα τα περισσότερα από αυτά έχουν αναστείλει τις δραστηριότητές τους και σταδιακά μετασκευάζονται για άλλες χρήσεις. Λειτουργούν ακόμα δέκα από αυτά. Οσον αφορά τα κτήρια, σώζονται τα κελύφη των περισσοτέρων ενώ έχουν ανακαινιστεί μερικά από αυτά.

 





Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.