Μετά την κατάληψη της πόλης των Χανίων από τους Τούρκους (1645) διαμορφώνεται μια νέα κατάσταση. Οι Τούρκοι ζουν κυρίως στις ανατολικές συνοικίες Καστέλι και Σπλάντζια. Οι Χριστιανοί έχουν τις κατοικίες τους κυρίως στη συνοικία Τοπανάς, στα βορειοδυτικά της πόλης, που πήρε το όνομα της από τη βενετσιάνικη πυριτιδαποθήκη (τουρκικά Top-Hane) στην αρχή της οδού Θεοτοκοπούλου.
Κατά τα τέλη του 19ου αιώνα, η συνοικία έχει ωραία σπίτια και στενά δρομάκια αλλά και σωζόμενα βενετσιάνικα κτίρια που “διατηρούν την ατμόσφαιρα της μεσαιωνικής σιωπής και του μισόφωτου, που βοηθά σε αναδρομές και αναπολήσεις”. Παλαιότερα βρίσκονταν εκεί και τα Προξενεία των Μεγάλων Δυνάμεων, πριν μεταφερθούν στη Χαλέπα. Τώρα τα διάφορα κέντρα της προκυμαίας προσφέρονται για τις κοσμικές συναντήσεις των Χανιωτών, με τη μπάντα να παίζει τις γιορτινές μέρες.
Στη βορειοδυτική πλευρά του Τοπχανά υψώνεται το φρούριο Φιρκά (= στρατιωτική μονάδα, μεραρχία).
“Ενας αρκετά ευρύχωρος στρατών, πολύ περιποιημένος, καταλαμβάνει το εσωτερικόν μέρος του παλαιού φρουρίου του στηριζομένου επάνω εις τα παλαιά τείχη. Και κάτω από τα τείχη αυτά απλώνεται μια ευρύχωρος και ωραία, αλλ” ακόμη απεριποίητος πλατεία, τα κράσπεδα της οποίας βρέχονται από το κουρασμένον της θαλάσσης κύμα.
Μερικά ωραία σπίτια υψώνονται προς τ”αριστερά του παλαιού φρουρίου και ένα ωραίο ζυθοπωλείον με το επίκαιρον όνομα “Ακταίον” είναι ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής του Δημαρχιακού Κήπου, ως Χανιώτικου κέντρου. Εις εκείνο το “Ακταίον” όπου το καλοκαίρι προσφέρεται μπύρα Κλωναρίδου, με την μουσικήν του φλοίσβου καλύπτουσαν τας παραφωνίας ενός ξεκουρδισμένου βιολιού και ενός πολυπαθούς πιάνου, περνούν τα βράδυα του καλοκαιριού Χανιώται συζητηταί και Χανιώτισσαι χαριτωμέναι και κομψόταται”.
«Οβριακή»
Η «Οβριακή», η Εβραϊκή συνοικία των Χανίων βρισκόταν στα βορειοδυτικά της πόλεως, πίσω από το λιμάνι. Κεντρικός δρόμος της ήταν η σημερινή οδός Κονδυλάκη, όπου υπήρχαν τα σπίτια των επιφανών Εβραίων. Σε πάροδο της οδού Κονδυλάκη σώζεται η Συναγωγή του Kehal Hayyim. Ο Gerola στηριγμένος στο χάρτη του Coronelli ταυτίζει την Συναγωγή αυτή με την εκκλησία της Αγίας Αικατερίνης και δέχεται ότι έγινε Συναγωγή σε δεύτερη χρήση. Το κτίριο είναι μονόκλιτο θολωτό, και στα νότια έχει δύο μικρούς χώρους που συνδέονται με την Εβραϊκή τελετουργία. Όλοι οι Εβραίοι των Χανίων εξοντώθηκαν στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όταν το πλοίο στο οποίο είχαν επιβιβαστεί βυθίστηκε στα ανοιχτά των Χανίων.
πληροφορίες : Δήμος Χανίων
